همه چیز در رابطه با فیکسچرهای ایمپلنت
ایمپلنت دندان مزایای مختلفی را برای افرادی که به دنبال جایگزینی یک یا چند دندان از دست رفته خود هستند، ارائه می‌دهد. زیرا از سه جز فیکسچر، اباتمنت و روکش مصنوعی تشکیل شده است و ساختاری مشابه دندان طبیعی دارد.
جالب است بدانید که هرکدام از اجزای ایمپلنت انواع مختلفی دارند و همین مساله آن را به یک گزینه عالی برای بیماران مختلف با ساختار استخوان فک متفاوت تبدیل کرده است. در این مطلب قصد داریم به همه چیز در رابطه با فیکسچرهای ایمپلنت اشاره کنیم. پیشنهاد می‌کنیم قبل از هرگونه اقدامی به جزئیات اشاره شده توجه کنید.
اجزای مختلف ایمپلنت دندان
در ادامه به جزئیات و نحوه نصب هرکدام از اجزای ایمپلنت اشاره خواهیم کرد.
فیکسچر یا ریشه دندان مصنوعی
فیکسچر یک پیچ کوچک استوانه‌ای شکل است که در استخوان فک کاشته می‌شود تا به عنوان ریشه دندان مصنوعی عمل کند. در واقع به گونه‌ای طراحی شده است که مانند ریشه دندان طبیعی عمل کند. معمولا برای افزایش زیست‌سازگاری از تیتانیوم ساخته می‌شود و با هیدروکسی آپاتیت پوشانده می‌شود. این مساله به پیوند ایمپلنت با استخوان فک کمک زیادی می‌کند.
فیکسچر ایمپلنت بسته به دندانی که قرار است جایگزین آن شود، در اندازه‌های مختلف موجود است. به عنوان مثال، برای دندان‌های جلو از یک فیکسچر باریک یا مینی استفاده می‌شود، در حالی که دندان مولر یا آسیاب به یک فیکسچر با قطر بیشتر نیاز دارد.
در برخی موارد، دندانپزشک شما ممکن است استفاده از فیکسچر ایمپلنت زیگوماتیک را توصیه کند. این نوع از فیکسچرهای ایمپلنت تخصصی هستند، طول بیشتری از فیکسچرهای معمولی دارند و در استخوان فک و استخوان‌های زیگوماتیک کاشته می‌شوند. اغلب زمانی استفاده می‌شوند که توده استخوانی کافی در استخوان فک وجود نداشته باشد.
معمولا پس از آنکه دندانپزشک وضعیت دهان، دندان‌ها و استخوان فک بیمار را بررسی و معاینه کرد و از بابت شکل، ضخامت و استحکام استخوان فک مطمان شد، برای انجام جراحی به منظور کاشت فیکسچر در عمیق‌ترین جایگاه استخوان فک اقدام می‌کند. این مساله نیاز به برش بافت لثه و استفاده از ابزارهایی برای سوراخ کردن استخوان است.
پس از اینکه ریشه دندان مصنوعی در استخوان فک قرار گرفت، استخوان فک برای ترمیم شروع به رشد می‌کند و همین مساله باعث می‌شود تا طی فرآیندی به نام استئواینتگراسیون (osseointegration) یا هم‌جوشی استخوان، فیکسچر ایمپلنت با استخوان اطراف متحد شود.
معمولا این فرآیند حدود چند ماه طول می‌کشد و کمک می‌کند تا وضعیت فیکسچر به خوبی تثبیت شود. بدین شکل، مانند یک ریشه دندان طبیعی عمل می‌کند و امکان جویدن غذا را فراهم می‌کند.
نحوه نصب اجزای مختلف ایمپلنت دندان
معمولا قبل از کاشت ایمپلنت در محل مورد نظر، ضخامت و کیفیت استخوان فک ارزیابی می‌شود. در مواردی که استخوان فک برای حمایت از فیکسچر ضعف داشته باشد، پیوند استخوان توصیه می‌شود. اگر به پیوند استخوان نیاز داشته باشید، احتمالا 4 تا 5 ماه دوره بهبودی قبل از کاشت ایمپلنت وجود دارد.
کاشت ایمپلنت دندان یک روش جراحی است که به وسیله آن فیکسچر در استخوان فک قرار می‌گیرد. دوره بهبودی آن معمولا 3 ماه طول می‌کشد و این بازه زمانی به استخوان فک اجازه می‌دهد که به ایمپلنت بچسبد (به این حالت استئواینتگراسیون گفته می‌شود).
پس از بهبودی مناسب، کلاهک التیام‌دهنده برداشته می‌شود و هر دو قسمت اباتمنت و تاج یا روکش مصنوعی به ایمپلنت متصل می‌شوند. معمولا بعد از نصب روکش به شما دستور داده می‌شود که به مدت 72 ساعت از جویدن مواد غذایی سفت خودداری کنید. همچنین به شما توصیه می‌شود که به مدت 72 ساعت از نخ دندان کشیدن در اطراف تاج ایمپلنت خودداری کنید.
مهم است بدانید که برخی از عوامل یا شرایط پزشکی ماند ابتلا به دیابت یا پوکی استخوان، خطر شکست ایمپلنت را افزایش می‌دهند. بنابراین انجام ارزیابی پزشکی قبل از نصب ایمپلنت دندان بسیار مهم است.
نصب روکش ایمپلنت چه مزایایی دارد؟
روکش ایمپلنت یکی از شگفتی‌های دندانپزشکی است که برای جایگزینی دندان‌های از دست رفته یا آسیب‌دیده استفاده می‌شود. این قطعه انواع مختلفی دارد و از مواد مختلفی که از نظر دوام و زیبایی متفاوت هستند، ساخته می‌شود. از مزایای نصب روکش ایمپلنت روی اباتمنت و فیکسچر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- موقعیت دندان‌های مقابل و مجاور ایمپلنت را تثبیت می‌کند.
- روند طبیعی جویدن مواد غذایی را بهبود می‌بخشد.
- به بهبود گفتار و بیان کلمات کمک می‌کند.
- ظاهر لبخند را زیباتر می‌کند.
روکش‌های دندانی را می‌توان از مواد مختلفی مانند سرامیک، پُرسِلِن، نقره، طلا و آلیاژهای فلزی تولید کرد. اگرچه سرامیک و پُرسلن ظاهر طبیعی و دلپذیرتری دارند، اما روکش‌های از جنس طلا بادوام‌ترین نوع تاج دندان هستند. در ادامه به انواع روکش ایمپلنت از نظر ساختار و نحوه اتصال اشاره خواهیم کرد.
اباتمنت یا تکیه‌گاه
اباتمنت یک قطعه کوچک است که بین فیکسچر ایمپلنت و روکش مصنوعی قرار می‌گیرد. یک طرف آن به گونه‌ای طراحی شده است که در داخل فیکسچر پیچ شود و طرف دیگر برای اتصال به روکش مصنوعی استفاده می‌شود.
در حال حاضر برحسب نوع فیکسچر و روکش مصنوعی انواع مختلفی از اباتمنت وجود دارد. به عنوان مثال، اگر ساختار روکش یا تاج مصنوعی ساده باشد، ایمپلنت مورد استفاده دارای ضمائم خاصی است تا اتصال محکمی بین آنها برقرار شود.
اخیرا استفاده از اباتمنت زاویه‌دار رایج شده است، زیرا حتی اگر استخوان فک استحکام لازم را نداشته باشد، این نوع اباتمنت می‌تواند به خوبی روی فیکسچر و به واسطه آن در استخوان فک لنگر بیاندازد. بسته به تکنیکی که دندانپزشک شما استفاده می‌کند، اباتمنت ممکن است همزمان با فیکسچر ایمپلنت قرار داده شود یا ممکن است پس از استئواینتگراسیون روی فیکسچر پیچ شود.
معمولا برای نصب اباتمنت نیاز به انجام یک جراحی جزئی است تا با ایجاد یک برش در بافت لثه دندانپزشک بتواند به خوبی موقعیت ریشه دندان مصنوعی را ارزیابی کند.
تاج یا روکش مصنوعی
تاج یا روکش مصنوعی بخش قابل مشاهده ایمپلنت دندان است که روش اباتمنت قرار می‌گیرد. روکش‌های دندانی معمولا برای جایگزینی یک یا چند دندان از دست رفته که مجاور یکدیگر نیستند استفاده می‌شوند، در حالی که بریج‌های دندانی معمولا برای جایگزینی دو یا چند دندان از دست رفته که مجاور یکدیگر هستند استفاده می‌شوند.
پروتزی که قصد استفاده از آن را دارید، بر تعداد فیکسچرهای ایمپلنتی که باید قرار داده شوند تأثیر می‌گذارد. به عنوان مثال، روکش‌های دندانی به یک فیکسچر ایمپلنت نیاز دارند، بریج‌های دندانی ممکن است به دو یا چند پایه ایمپلنت نیاز داشته باشند و پروتزها معمولا به 4 تا 6 فیکسچر ایمپلنت نیاز دارند.
در نهایت، این دندانپزشک است که توصیه می‌کند چه تعداد پایه ایمپلنت باید قرار گیرد تا با خیال راحت از پروتز انتخابی شما پشتیبانی کند.
انواع فیکسچر ایمپلنت از نظر ساختاری
فیکسچر مهمترین قطعه در پروسه ایمپلنت دندان است که در سایزهای مختلف از نظر ارتفاع، قطر و ضخامت ساخته می‌شود و در اختیار متخصص ایمپلنت قرار می‌گیرد تا با توجه به وضعیت بیمار از فیکسچری متناسب با شرایط او استفاده شود.
در گذشته این قطعه به صورت میخ طراحی می‌شد، در حالی که امروزه به صورت پیچ تولید می‌شود و در خط زیر لثه در داخل استخوان فک قرار می‌گیرد تا ظاهر آن نمایان نشود.
همانطور که گفته شد، فیکسچر اغلب از فلز تیتانیوم ساخته می‌شود. البته اخیرا از جنس فلز مقاوم طلا نیز تولید می‌شود. گاهی اوقات تیتانیوم مورد استفاده خالص است و گاهی برای افزایش مقاومت و استحکام، فلزات دیگری مثل آلومینیوم و یا وانادیوم نیز با آن ترکیب می‌شوند.
جالب است بدانید که به دلیل مقاومت بالا و سازگاری قابل قبول آلیاژ تیتانیوم با بدن، از آن برای ساخت سایر تجهیزات دندانی مانند بریج و اوردنچر نیز استفاده می‌شود.
برخی از انواع فیکسچر ایمپلنت که قیمت بالاتری نیز دارند، دارای پوششی از مواد مخصوص بازسازی استخوان هستند تا فرآیند هم‌جوشی استخوان را تسریع کنند. به طور کلی، سطح فلزی فیکسچرها یا کاملا صاف است یا دارای یک غلاف است. این غلاف باعث منظم نگهداشته شدن میزان ارتباط سطحی بین ایمپلنت و استخوان می‌شود.
نحوه کاشت و استفاده از فیکسچر ایمپلنت
فیکسچر ایمپلنت به عنوان ریشه دندان مصنوعی وارد استخوان فک شده و در مرحله بعد قطعات دیگر را به خود متصل می‌کند. اصولا جراحی کاشت فیکسچر توسط دندانپزشک متخصص ایمپلنتولوژی یا جراح دهان و دندان تحت بی‌حسی موضعی یا بیهوشی عمومی انجام می‌شود.
در طی جراحی در صورت نبود حفره دندانی مناسب، دندانپزشک با دریل یک حفره در داخل استخوان فک ایجاد کرده و فیکسچر متناسب از نظر اندازه، طول و ضخامت را داخل آن قرار می‌دهد. سپس به کمک کاور اسکرو روی آن پوشانده می‌شود و بافت لثه بخیه زده می‌شود.
معمولا میانگین مدت زمان لازم برای جوش خوردن و عجین شدن فیکسچر به استخوان فک، 5 ماه برای فک بالا و 3 ماه برای فک پایین است. پس از گذشت این زمان و اطمینان دندانپزشک از تثبیت فیکسچر، برای جراحی نصب اباتمنت اقدام می‌شود.
قابل ذکر است که اگر بعد از خارج کردن دندان آسیب‌دیده دندانپزشک احساس کند که استخوان فک تحلیل رفته است و استحکام لازم برای پذیرش فیکسچر را ندارد، ابتدا برای پیوند استخوان اقدام می‌کند. مطمئنا انجام پیوند استخوان باعث طولانی‌تر شدن روند نصب فیکسچر می‌شود.
انواع فیکسچر ایمپلنت از نظر نحوه کاشت آنها در استخوان فک
با توجه به اینکه وضعیت استخوان فک بیماران مختلف متفاوت است، دندانپزشکان برای کاشت به سراغ یکی از انواع روش‌های اندوستئال ( Endosteal)، ساب پریوستئال (Subperiosteal) یا زیگوماتیک (Zygomatic) می‌روند.
اصولا روش اندوستئال ایمن‌ترین و رایج‌ترین گزینه است و پس از آن می‌توان به مزایای روش ساب پریوستئال اشاره کرد. زیگوماتیک آخرین و پیچید‌ه‌ترین روش است که به ندرت مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ادامه به جزئیات بیشتری از هرکدام اشاره خواهیم کرد.
روش کاشت اندوستئال
این روش مناسب اکثر بیماران است و محبوبیت زیادی دارد. برای کاشت فیکسچر پیچ یا سیلندر مانند، ابتدا بافت لثه برش داده می‌شود و سپس فیکسچر در داخل فک بیمار قرار می‌گیرد. در نهایت بعد از گذشت مدت زمان مشخصی و جوش خوردن فیکسچر به استخوان فک، اباتمنت و روکش مصنوعی روی آن نصب می‌شوند.
اتصال کامل فیکسچر به استخوان فک و تثبیت آن، مهمترین اصل در موفقیت‌آمیز بودن کاشت ایمپلنت به روش اندوستئال است.
روش کاشت ساب پریوستئال
اگرچه این روش در مقایسه با روش اندوستئال محبوبیت کمتری دارد، اما نمی‌توان کارایی بالای آن را انکار کرد. در واقع مختص کسانی است که روش اندوستئال مناسب آنها نیست. معمولا در بیمارانی استفاده می‌شود که مشکل لثه یا استخوان فک نازک و ضعیفی دارند و نمی‌توانند به خوبی از ایمپلنت پشتیبانی کنند.
ابتدا بیمار تحت عمل پیوند استخوان قرار می‌گیرد تا تراکم استخوان فک او به میزان کافی برسد. سپس فیکسچر به کمک ابزارهایی به جای داخل فک در بالای استخوان قرار گرفته و به بافت زنده استخوان متصل می‌شود. یک قاب فلزی در زیر لثه قرار می‌گیرد. بافت لثه در اطراف قاب بهبود می‌یابد تا آن را در جای خود ثابت نگه دارد. در نهایت بعد از گذشت مدتی روکش مصنوعی روی فیکسچر نصب می‌شود.
روش کاشت زیگوماتیک
این روش اغلب زمانی استفاده می‌شود که استخوان فک بیمار تراکم کافی برای پشتیبانی از ایمپلنت را نداشته باشد و حتی برای رفع این مشکل قدرت پیوند استخوان را نیز نداشته باشد. در این شرایط، نمی‌توان فیکسچر را به استخوان فک متصل کرد و دندانپزشک مجبور است به سراغ روش کاشت زیگوماتیک برود.
در طی آن، فیکسچر ایمپلنت به جای استخوان فک در استخوان گونه بیمار قرار می‌گیرد. به همین دلیل، پیچیدگی خاصی دارد.
نحوه انتخاب یک فیکسچر ایمپلنت مناسب
نمی‌توان انکار کرد که شکل و ساختار استخوان فک بیمار از مهمترین پارامترهای موثر در تعیین نوع فیکسچر است و تاثیر بسیار زیادی در افزایش رضایتمندی از نتایج حاصل از کاشت دندان مصنوعی دارد.
اصولا نوع فیکسچر براساس اندازه، ضخامت و نحوه کاشت آن توسط دندانپزشک متخصص ایمپلنت تعیین می‌شود. دندانپزشک برای تصمیم‌گیری علاوه بر معاینه به سراغ بررسی عکس رادیوگرافی از استخوان فک و ریشه دندان ها نیز می‌رود. قابل ذکر است که پوشش‌های سطح فیکسچر کاملا متفاوت بوده و بسته به توان مالی و نظر بیمار انتخاب می‌شوند.
نکات مراقبتی پس از کاشت انواع فیکسچر
اگر می‌خواهید با مشکل شکست ایمپلنت دندان مواجه نشوید، بهتر است بعد از نصب فیکسچر به نکات زیر توجه کنید:
- از آنجایی که احتمال تورم و عفونت بافت لثه وجود دارد، بهتر است برای پیشگیری داروهای ضد التهاب و آنتی بیوتیک تجویز شده توسط دندانپزشک را مصرف کنید. عفونت بافت لثه می‌تواند باعث تحلیل نواحی اطراف آن و جابه‌جایی فیکسچر شود.
- تا یک هفته غذاهای نرم و ملایم مانند سوپ و پوره سیب‌زمینی بخورید و از مصرف غذاها و نوشیدنی‌های خیلی سرد یا خیلی گرم خودداری کنید.
- حداقل تا یک هفته باید دندان‌ها و نواحی اطراف بخیه‌ها را به صورت ملایم و آرام مسواک بزنید. استفاده از غرغره آب نمک و دهانشویه بعد از گذشت 24 ساعت از جراحی ایرادی ندارد.
- حداقل تا یک هفته از انجام تمرینات ورزشی حرفه‌ای و فعالیت بدنی سنگین اجتناب کنید. زیرا علاوه بر افزایش میزان التهاب باعث باز شدن بخیه‌ها و خونریزی نیز می‌شوند. سعی کنید حداقل 3 روز استراحت کافی داشته باشید.
- حداقل تا دو هفته اجازه کشیدن سیگار یا مصرف الکل را ندارید. زیرا باعث تداخل در روند بهبودی محل زخم می‌شوند.
در صورتی که بعد از جراحی، عوارضی مانند درد، تورم و خونریزی با وجود گذشت چند روز برطرف نشدند یا شدت آنها افزایش پیدا کرد، حتما به دندانپزشک خود اطلاع دهید. ممکن است درگیر مشکلات جدیدی شده باشید!
قیمت فیکسچر ایمپلنت
اصولا هزینه مورد نیاز برای خرید فیکسچرهای ایمپلنت وابسته به فاکتورهای مختلفی مانند نوع پوشش مورد استفاده در سطح فیکسچر، جنس آلیاژ مورد استفاده در ساخت فیکسچر، ابعاد این قطعه و کشور سازنده آن است.
خوشبختانه امروزه می‌توان فیکسچرهای غلاف‌دار و با ساختاری غیر مسطح (به منظور افزایش و بهبود ارتباط فیکسچر با بافت استخوان فک و کاهش مدت زمان فرآیند جوش خوردن این قطعه به استخوان) را با قیمتی مناسب تهیه کرد.
سخن آخر
بنابراین، فیکسچر ایمپلنت یکی از قطعات مهم و قابل توجه در طول فرآیند کاشت دندان مصنوعی است. در این مقاله سعی کردیم تا شما را با ساختار، ویژگی‌ها و نحوه کاشت انواع فیکسچر ایمپلنت آشنا کنیم. با این وجود توصیه می‌کنیم پیش از جراحی ایمپلنت، برای انتخاب بهترین نوع فیکسچر با توجه به شرایط بالینی خود با جراح دندانپزشک مشورت کنید.
