دندان قروچه چیست و چگونه آن را متوقف کنیم؟
دندان قروچه یا بروکسیسم، وضعیتی است که در آن، فرد به‌صورت غیرارادی دندان‌های خود را روی هم فشار می‌دهد. اگر دندان قروچه زیادی داشته باشید، ممکن است دچار درد فک و مشکلات دندانی شوید. حتی ممکن است خودتان متوجه نشوید؛ اما در خواب، دندان‌های خود را روی هم فشار دهید. با این حال، برخی علائم مانند لق‌شدن دندان‌ها می‌توانند به شما نشان دهند که چه مشکلی دارید! در این مقاله با ما همراه باشید تا به‌طور کامل در مورد دندان قروچه صحبت کرده و به شما بگوییم که چطور باید آن را متوقف کنید.
دندان قروچه (بروکسیسم) چیست؟
ممکن است همه ما به‌صورت گاه به گاه، دندان‌های خود را روی هم فشار دهیم؛ اما به این مدل ساییدن دندان‌ها روی هم، بروکسیسم گفته نمی‌شود و آسیب جدی هم به دندان‌ها نمی‌زند.
زمانی که به‌طور مرتب، دندان‌ها را روی هم فشار دهید، ممکن است به بیماری بروکسیسم مبتلا شده باشید. این بیماری می‌تواند به موارد زیر آسیب بزند:
- عضلات فک
- دندان‌ها
- مفاصل گیجگاهی فکی (TMJs) که استخوان فک شما را به جمجمه متصل می‌کند و به شما امکان می‌دهد دهان خود را باز و بسته کنید.
انواع دندان قروچه چیست؟
بروکسیسم ممکن است در زمان بیداری یا در حالت خواب اتفاق بیفتد. دندان قروچه در بیداری و خواب، دو نوع مختلف این بیماری هستند:
- بروکسیسم در بیداری: در این نوع، در طول روز دندان‌های خود را روی هم فشار می‌دهید. این مشکل به‌طور معمول، به مسائل عاطفی مرتبط است. احساس اضطراب، استرس یا عصبانیت می‌تواند منجر به ایجاد بیماری بروکسیسم شود. دندان‌قروچه در حالت بیداری اغلب به درمان نیازی ندارد، زیرا شما متوجه کاری که انجام می‌دهید، می‌شوید و می‌توانید بلافاصله آن را متوقف کنید. شما می‌توانید با مدیریت استرس خود، از پیشرفت این بیماری جلوگیری کنید.
- بروکسیسم در حالت خواب: دندان‌قروچه در حالت خواب می‌تواند باعث ایجاد عوارض جانبی مانند لق‌شدن دندان‌ها و درد فک شود. همچنین در این حالت، باید حتماً درمان را شروع کنید، چرا که در خواب متوجه دندان قروچه نمی‌شوید و می‌تواند آسیب جدی به شما بزند. همچنین شما متوجه نمی‌شوید که چه اندازه محکم دندان‌های خود را روی هم فشار می‌دهید.
چرا دندان قروچه مضر است؟
بروکسیسم می‌تواند باعث ایجاد چندین مشکل شود که عبارت‌اند از:
- تغییرات در ظاهر شما (مشکلات زیبایی‌شناختی) و چهره شما.
- شکستگی یا لق‌شدن دندان‌ها.
- آسیب‌رساندن به TMJ و عضلات فک و گردن.
- از دست‌دادن دندان.
- فرسودگی دندان‌ها.
آیا ممکن است که کودکان دچار بیماری بروکسیسم شوند؟
کودکان نیز مانند بزرگسالان ممکن است دندان‌قروچه کنند. والدین ممکن است در خواب، صدای دندان قروچه فرزند خود را بشنوند؛ اما دندان‌قروچه در کودکان مانند بزرگسالان، خطرناک نیست و ممکن است آسیب طولانی مدتی ایجاد نکند.
کودک در حال رشد است و دندان‌های شیری او می‌ریزند و مجدد درمی‌آیند. همین موضوع می‌تواند عدم بروز آسیب جدی کمک کند. ممکن است تا زمانی که دندان‌های شیری کودکان می‌ریزد، دندان‌قروچه هم متوقف شود.
با این حال، اگر دندان‌قروچه در کودکان متوقف نشود و تا سنین نوجوانی هم ادامه داشته باشد، ممکن است منجر به مشکلات زیر شود:
- سردرد
- درد فک
- اختلالات TMJ (کلیک‌کردن فک و سایر مشکلات)
- ساییدگی و پارگی روی دندان‌ها
در حال که یکی از دلایل اصلی دندان‌قروچه در بزرگسالان، استرس است، این عامل در کودکان صادق نیست. بروکسیسم در کودکان می‌تواند به دلایل زیر رخ دهد:
- آلرژی
- نامرتبی دندان‌ها
- تحریک دهان
- آپنه انسدادی خواب
- وراثت
اگر در زمان خواب کودک خود، صدای قروچه شنیدید و حس کردید که دندان‌های فرزند شما دچار مشکل شده‌اند، به یک متخصص دندانپزشک مراجعه کنید.
همچنین ممکن است کودک شما از درد فک یا دندان خود شکایت کند که نباید آن را نادیده بگیرید. دندانپزشک ممکن است یک محافظ شب را برای دندان کودک پیشنهاد کند. این محافظ می‌تواند از آسیب به دندان‌های کودک جلوگیری کند. اگر پزشک تشخیص دهد که بروکسیسم به‌دلیل استرس رخ داده است، درمان کاهش استرس را شروع خواهد کرد.
چه افرادی در معرض خطر دندان قروچه هستند؟
خانم‌ها و آقایان به یک اندازه در معرض ابتلا به بروکسیسم قرار دارند. اگر فردی دارای سابقه خانوادگی دندان قروچه باشد، با خطر بیشتری روبه‌رو خواهد بود.
برخی دیگر از عوامل خطر ابتلا به بروکسیسم به شرح زیر هستند:
- فشار عصبی: اضطراب یا استرس و خشم و ناامیدی می‌تواند منجر به دندان‌قروچه شود.
- سن: دندان قروچه در کودکان خردسال شایع است و معمولاً در بزرگسالی از بین می‌رود.
- نوع شخصیت: داشتن تیپ شخصیتی پرخاشگر، رقابتی یا بیش فعال می‌تواند خطر ابتلا به بروکسیسم را افزایش دهد.
- داروها: دندان‌قروچه ممکن است یک عارضه جانبی غیرمعمول برخی از داروهای روانپزشکی، مانند برخی داروهای ضدافسردگی باشد. سیگار کشیدن، مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار یا الکل ممکن است خطر ابتلا به دندان‌قروچه را افزایش دهد.
- اعضای خانواده مبتلا به بروکسیسم: دندان‌قروچه در حالت خواب معمولاً به‌صورت ارثی رخ می‌دهد. اگر دندان‌قروچه دارید، سایر اعضای خانواده شما نیز ممکن است بروکسیسم یا سابقه آن را داشته باشند.
- سایر اختلالات: دندان‌قروچه می‌تواند با برخی از اختلالات سلامت روان و پزشکی مانند بیماری پارکینسون، زوال عقل، اختلال رفلاکس معده به مری (GERD)، صرع، وحشت شبانه، اختلالات مرتبط با خواب مانند آپنه خواب و اختلال کمبود توجه / بیش فعالی (ADHD) مرتبط باشد.
دندان قروچه چقدر رایج است؟
بروکسیسم یکی از رایج‌ترین اختلالات خواب است که خدود ۱۰ درصد بزرگسالان و ۱۵ درصد کودکان را درگیر می‌کند.
علت ایجاد بروکسیسم چیست؟
علل زیادی برای دندان قروچه وجود دارد که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
- عادات و سبک زندگی ناسالم مانند نوشیدن الکل، استفاده از سیگار و مواد مخدر تفریحی و مصرف زیاد کافئین (بیش از شش فنجان قهوه در روز). افرادی که الکل مصرف کرده و سیگار می‌کشند، دو برابر بیشتر از افرادی که سیگار نمی‌کشند، دندان‌قروچه می‌کنند.
- اختلالات خواب.
- استرس و اضطراب.
- مصرف برخی داروها، از جمله دسته‌ای از داروهای ضداضطراب به نام مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs).
آیا بروکسیسم یک اختلال خواب است؟
طبق تحقیقات محققان روی دندان‌قروچه در حالت خواب، بروکسیسم به‌عنوان نوعی اختلال خواب در سیستم عصبی مرکزی آغاز می‌شود.
عواملی هم وجود دارند که می‌توانند این اختلال را بدتر کنند و به شرح زیر هستند:
- سیگار کشیدن.
- استرس و اضطراب.
- مصرف بیش از حد الکل.
- مصرف داروها و داشتن بیماری‌های خاص.
- وراثت (افراد خانواده شما این مشکل را دارند).
علائم ابتلا به بیماری بروکسیسم چیست؟
در شرایطی که در شب دندان‌های خود را روی هم فشار می‌دهید، ممکن است متوجه ابتلا به بیماری بروکسیسم نباشید؛ اما علائم زیر نشان‌دهنده بروز این مشکل هستند:
- مختل‌شدن خواب.
- سردرد یا درد صورت، به‌خصوص در صبح.
- گوش درد.
- درد دندان‌ها یا لق‌شدن آن‌ها.
- درد عضلات فک.
- شکستگی دندان.
- سایش روی دندان.
- TMJ که به نظر می‌رسد مانند کلیک‌کردن فک است.
- درد دندان و فک هنگام غذا خوردن.
- قفل‌کردن فک.
چگونه بروکسیسم تشخیص داده می‌شود؟
اگر با مشاهده برخی علائم، حس می‌کنید که به بروکسیسم مبتلا شده‌اید، به دندانپزشک مراجعه کنید. دندانپزشک می‌تواند ماهیچه‌های فک و دندان‌های شما را از نظر علائم دندان قروچه بررسی کند.
دندانپزشک اغلب می‌تواند بروکسیسم را از طریق معاینه فیزیکی و علائم شما تشخیص دهد. همچنین در برخی شرایط هم به پلی سوموگرافی نیاز خواهد بود. پلی سوموگرافی در مراکز اختلالات خواب انجام می‌شود و می‌تواند تشخیص قطعی را در پی داشته باشد.
چطور می‌توانیم از دندان قروچه جلوگیری کنیم؟
برای جلوگیری از بروکسیسم می‌توانید موارد زیر را رعایت کنید:
- از سیگار، مواد مخدر و الکل خودداری کنید که می‌توانند دندان قروچه در حالت خواب را بدتر کنند.
- معاینات منظم دندانپزشکی را انجام دهید. دندانپزشک می‌تواند مشکلات ناشی از دندان‌قروچه را در اسرع وقت درمان کند، بنابراین می‌توانید از بروز آسیب طولانی مدت جلوگیری کنید.
- مشکلات دندانی خود را از جمله دندان‌های نامرتب یا خراب‌شده، درمان کنید.
چطور می‌توان بروکسیسم را درمان کرد؟
در بسیاری از موارد، نیازی به درمان دندان قروچه وجود ندارد. در اکثر کودکان، بروکسیسم به‌صورت خودبه‌خودی و پس از ریختن دندان‌های شیری کودک از بین می‌رود. همچنین بسیاری از بزرگسالان در بیداری، دندان‌قروچه می‌کنند و خودشان متوجه می‌شوند و می‌توانند آن را متوقف کنند.
با این حال، در شرایطی که بروکسیسم، شدید باشد، باید به دندانپزشک مراجعه کرد و درمان مشکل را شروع نمود. روش‌های درمانی مشکل بروکسیسم به شرح زیر هستند:
رویکردهای دندانپزشکی
اگر شما یا فرزندتان به بروکسیسم مبتلا شده‌اید، با مراجعه به دندانپزشک، روش‌هایی برای حفظ یا بهبود دندان‌هایتان پیشنهاد می‌شود. این روش‌ها می‌توانند از آسیب بیشتر به دندان‌های شما جلوگیری کنند؛ اما تأثیری قابل توجهی روی دندان‌قروچه ندارند و نمی‌توانند این مشکل را از بین ببرند:
- آتل و محافظ دندان: محافظ دندان طوری طراحی شده که دندان‌ها را از هم جدا نگه می‌دارد تا از آسیب ناشی از فشار دادن و ساییدن دندان‌ها جلوگیری شود. این محافظ‌ها ممکن است از اکریلیک سخت یا مواد نرم ساخته شوند و روی دندان‌های بالا یا پایین شما قرار بگیرند.
- اصلاح یا تغییر شکل دندان‌ها: در موارد شدید (زمانی که سایش دندان‌ها منجر به حساسیت یا ناتوانی در جویدن صحیح شده) ممکن است دندانپزشک، تغییر شکل سطوح جویدنی دندان شما یا استفاده از روکش برای ترمیم آسیب را پیشنهاد دهد.
رویکردهای دیگر برای درمان بروکسیسم
چند رویکرد مؤثر برای درمان دندان قروچه وجود دارد که عبارت‌اند از:
- مدیریت استرس یا اضطراب: اگر به‌دلیل استرس، دندان قروچه می‌کنید، ممکن است بتوانید با یادگیری راهبردهای کاهش استرس، مانند مدیتیشن، از این مشکل جلوگیری کنید. اگر استرس و اضطراب زیادی دارید، بهتر است به روانپزشک یا مشاور مراجعه کنید.
- تغییر رفتار: هنگامی که متوجه شدید بروکسیسم دارید، می‌توانید با تمرین موقعیت مناسب دهان و فک، رفتار خود را تغییر دهید. از دندانپزشک خود بخواهید بهترین وضعیت دهان و فک را به شما نشان دهد.
- بیوفیدبک: اگر نمی‌توانید عادات و رفتار خود را تغییر دهید، می‌توانید از بیوفیدبک بهره‌مند شوید. بیوفیدبک روشی است که از تجهیزات نظارتی برای آموزش کنترل فعالیت ماهیچه‌ای در فک به شما استفاده می‌کند.
داروها برای درمان بروکسیسم
به‌طور کلی، برای درمان بروکسیسم، داروها چندان مؤثر نیستند. برای مشخص‌کردن اثربخشی داروها، تحقیقات بیشتری باید انجام شود.
با این حال، برخی از داروها برای رفع این مشکل استفاده می‌شوند که عبارت‌اند از:
- شل‌کننده‌های عضلانی: در برخی شرایط، پزشک ممکن است برای مدت کوتاهی، مصرف شل‌کننده عضلانی را پیش از خواب توصیه کند.
- تزریق بوتاکس: بوتاکس، نوعی سم بوتولینوم است که می‌تواند به برخی از افراد مبتلا به دندان قروچه شدید کمک کند که به درمان‌های دیگر پاسخ نمی‌دهند.
- دارو برای اضطراب یا استرس: از آنجایی که استرس می‌تواند باعث دندان‌قروچه شود، پزشک ممکن است استفاده کوتاه مدت از داروهای ضدافسردگی یا ضداضطراب را برای کمک به مقابله با استرس توصیه کند.
درمان اختلالات مرتبط
با درمان اختلالات مرتبط می‌توانید به درمان بروکسیسم کمک کنید که شامل موارد زیر می‌شود:
- اگر دندان قروچه به‌عنوان یک عارضه جانبی دارو ایجاد شود، می‌توانید با مراجعه به پزشک، داروهای خود را تغییر داده و از داروهای جایگزین استفاده کنید.
- بهبود اختلالات مرتبط با خواب مانند آپنه خواب ممکن است دندان‌قروچه خواب را بهبود بخشد.
- اگر یک بیماری زمینه‌ای مانند بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) داشته باشید و علت اصلی بروکسیسم باشد، درمان این بیماری می‌تواند به بهبود مشکل دندان‌قروچه هم کمک کند.
شیوه زندگی و درمان‌های خانگی
برخی کارها و درمان‌های خانگی وجود دارد که با آن‌ها می‌توانید بروکسیسم را بهبود بخشید:
- استرس را کاهش دهید. گوش‌دادن به موسیقی، حمام آب گرم یا ورزش می‌تواند به آرامش شما کمک کند و ممکن است خطر ابتلا به دندان قروچه را کاهش دهد.
- از مصرف مواد محرک در شب خودداری کنید. قهوه یا چای کافئین‌دار را بعد از شام ننوشید و در طول شب از مصرف الکل خودداری کنید، زیرا ممکن است دندان قروچه را بدتر کند.
- عادات خوب خواب را تمرین کنید. خواب خوب شبانه که ممکن است شامل درمان مشکلات خواب باشد، می‌تواند به کاهش دندان قروچه کمک کند.
- اگر شخصی در نزدیکی شما می‌خوابد، با او صحبت کنید. از او بخواهید که هنگام خواب حواسش به شما باشد تا در صورت ایجاد هرگونه صدایی، به شما هشدار دهد.
- به‌طور منظم به دنداپزشک مراجعه کنید تا دندان‌های شما را معاینه کند. معاینات دندانپزشکی بهترین راه برای تشخیص دندان قروچه است. دندانپزشک شما می‌تواند علائم دندان‌قروچه را در دهان و فک شما تشخیص دهد.
سخن پایانی
اگر هریک از علائم ذکرشده در بالا را دارید یا نگرانی‌های دیگری در مورد دندان‌ها یا فک خود دارید، به دندانپزشک خود مراجعه کنید. اگر متوجه شدید که کودکتان دندان قروچه می‌کند یا علائم یا نشانه‌های دیگری از دندان‌قروچه دارد، حتماً به دندانپزشک مراجعه کنید. در این مقاله سعی کردیم به‌طور کامل در مورد دندان‌قروچه یا بروکسیسم صحبت کنیم و هر آنچه که باید بدانید را برایتان شرح دهیم. از اینکه ما را تا انتهای مقاله همراهی کردید، از شما متشکریم. امیدواریم این مطلب برایتان مفید بوده باشد و بتوانید با موارد بیان‌شده، مشکل بروکسیسم را خیلی سریع تشخیص داده و درمان کنید.
