درمان کیست دندان، لثه و دهان
کیست دندان را می‌توان یک بیماری موذی و نسبتاً خطرناک دانست، چرا که در صورت عدم درمان می‌تواند عوارض جدی برای بیمار به وجود آورد.
اگر کیست را درمان نکنید یا سرخود از داروهای خانگی استفاده کرده و به پزشک مراجعه نکنید، عوارض جدی در قالب از دست دادن دندان، بروز بیماری‌های هم‌زمان، ایجاد سپسیس و … ایجاد می‌شود. در این مقاله با ما همراه باشید تا به طور کامل در مورد کیست دندانی صحبت کنیم و به شما بگوییم که چطور باید این مشکل را درمان کرد.
کیست دندانی چیست؟
اساساً یک کیسه بسته از بافت را کیست دندان می‌گویند. برخی از این کیست‌ها پر از هوا بوده و برخی دیگر پر از مواد نرم یا مایع هستند. به‌طور کلی، کیست‌ها در بافت نرم دهان مانند لثه، لب‌ها و اطراف یا کنار دندان در استخوان فک به وجود می‌آیند. سرعت رشد کیست‌ها معمولاً آهسته است و می‌توانند دلیل اصلی تحریک دندان، درد در فک و … باشند.
ممکن است کیست در بافت‌های مختلف دهان، صورت یا فک ایجاد شود. در اکثر موارد، زمانی که کیست برای اولین بار ایجاد می‌شود، عفونتی ندارد. با این حال، با گذشت زمان، التهاب بیشتر شده و در صورت عدم درمان، ممکن است عفونت هم رخ دهد.
انواع اصلی کیست‌های دندانی
کیست دندان دارای انواع مختلفی بر اساس محل رشد کیست‌ها است. چهار مورد از کیست‌های اصلی دندانی به شرح زیر هستند:
- کیست رادیکولار: زمانی این نوع به وجود می‌آید که عفونت بتواند از طریق کانال‌ها به انتهای ریشه دندان نفوذ کند. یک نئوپلاسم با چرک در نتیجه پالپیت و آبسه، ایجاد می‌شود. در این شرایط، می‌توان به‌وضوح مرزهای کیست را در اشعه ایکس مشاهده کرد. اگر التهاب ثانویه وجود نداشته باشد، ممکن است این مشکل تا مدت زمانی طولانی، بدون هرگونه علائمی باقی بماند.
- کیست رزیجوال: در صورت برداشتن نامناسب ریشه دندان یا ایجاد عفونت در طول درمان، کیست رزیجوال ایجاد می‌شود. در این حالت، گرانولوم با چرک در محل دندان کشیده‌شده تشکیل می‌شود.
- کیست فولیکولار: این نوع کیست، اغلب در دوران کودکی به وجود می‌آید. دندان‌های رویش‌نیافته می‌توانند علت اصلی تشکیل کیست فولیکولار باشند.
- کیست رترومورلار: زمانی که رویش دندان عقل به‌دلیل التهاب مزمن، دشوار باشد، کیست رترومورلار ایجاد می‌شود.
علل ایجاد کیست دندان
دلیل اصلی ایجاد کیست دندانی، عفونتی است که از طریق کانال‌ها به انتهای ریشه دندان نفوذ می‌کند. زمانی که دندان به علت پوسیدگی، آسیب زیادی ببیند یا عفونت دندان به‌طور کامل درمان نشود، التهاب ایجاد خواهد شد. کیست اغلب به‌دلیل اشتباه کار دنداپزشک، بهداشت نامناسب دهان و دندان یا ضربه فیزیکی به فک به وجود می‌آید.
همچنین پروتزها یکی از علل کیست دندان هستند. علاوه بر این، عفونت‌های مختلف دهان و نازوفارنکس و عملکرد ضعیف سیستم ایمنی نیز باعث بروز کیست‌های دندانی می‌شود.
علائم شایع کیست دندان چیست؟
کیست‌های دندانی ممکن است تا مدت زمان طولانی، هیچ‌گونه علائمی نداشته باشند و به همین دلیل تا زمان وخامت اوضاع متوجه وجود کیست نخواهند شد. با این حال، برخی از علائم رایج کیست‌های دندان به شرح زیر هستند:
- دندان‌های حساس
- ایجاد شکاف‌هایی بین دندان‌ها
- لق‌شدن دندان‌ها
- تورم یک ناحیه از لثه
- احساس درد هنگام فشار دادن روی ناحیه خاصی از لثه
- بی‌حسی صورت
- احساس درد هنگام جویدن غذا
- بوی نامطبوع دهان
- سردردهای مکرر
- مشاهده بیرون‌زدگی بافت استخوانی در ناحیه کیست
این علائم را به خاطر بسپارید و در صورت مشاهده هریک از آن‌ها، سریعاً به دندانپزشک مراجعه کنید.
اگر یک یا چند مورد از این علائم را دارید، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. اغلب در مراحل اولیه به وجود آمدن کیست دنتیژروس، هیچ علائمی وجود ندارد. بدین ترتیب، اغلب تنها تحریک دندان‌ها می‌تواند علامتی برای کیست دندان باشد. به همین دلیل، باید تحریک دندان‌ها را جدی بگیرید و در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. هرچه مشکل زودتر تشخیص داده شود، راحت‌تر و سریع‌تر می‌توان مشکل را درمان کرد و هیچ عارضه جانبی هم رخ نمی‌دهد.
درمان کیست دندان
کیست‌های دندانی را می‌توان درمان کرد؛ اما هرچه مدت زمان مراجعه به پزشک، طولانی‌تر شود، احتمال بروز عوارض جانبی مانند فاصله‌گرفتن دندان‌ها از یکدیگر و … بیشتر می‌شود. به همین دلیل، باید به محض مشاهده اولی علائم به پزشک مراجعه کنید. برای درمان کیست دندان می‌توان روش‌های زیر را در پیش گرفت:
درمان کیست‌های دندانی در خانه
جراحی کیست‌های دندانی ممکن است کمی دلهره‌آور به نظر برسد؛ اما باید بگوییم که جراحی، تنها راه درمان این مشکل برای بیمار نیست. اگر کیست خیلی زود تشخیص داده شده و التهابی وجود نداشته باشد، بیماران می‌توانند مشکل را با استفاده از آنتی بیوتیک رفع کنند. در برخی موارد خفیف‌بودن مشکل، درمان خانگی کیست دندان با آنتی بیوتیک می‌تواند مؤثر باشد.
مهم نیست چه درمانی را انتخاب می‌کنید، اگر شما که از کیست‌های دندانی و سایر عفونت‌ها رنج می‌برید، باید با یک دندانپزشک متخصص مشورت کنید.
جراحی برداشتن کیست
برخی افراد از جراحی می‌ترسند، زیرا فکر می‌کنند درد زیادی دارد. باید بگوییم که پیش از شروع هر عملی، ناحیه مورد نظر با استفاده از بی‌حسی موضعی توسط دندانپزشک، بی‌حس می‌شود و جراحی، دردناک نیست.
زمانی از روش جراحی برای برداشتن کیست دندان استفاده می‌شود که در عمق استخوان فک قرار داشته و نتوان با کشیدن دندان، به کیست دسترسی پیدا کرد. دندانپزشک شما پس از عکس‌برداری با اشعه ایکس تصمیم می‌گیرد که کدام درمان برای کیست دندانی خاص شما، می‌تواند بهترین گزینه باشد. پزشک ممکن است تصمیم بگیرد کیست و دندان آسیب‌دیده را بردارد.
روشی دیگر که بسیار پرکاربرد است، تخلیه مایع داخل کیست می‌باشد. در این روش، شکافی در کیست ایجاد می‌شود تا مایع داخل کیست تخلیه گردد.
دنداپزشک چند روز پیش از جراحی کیست، دستورالعمل‌هایی به شما ارائه می‌دهد که باید انجام دهید. به عنوان مثال، یک پروبیوتیک خوراکی برای افزایش باکتری خوب در بزاق تجویز می‌شود که به روند بهبودی کمک می‌کند.
این احتمال وجود دارد که پس از برداشتن کیست، دندان مرتبط با کیست هم کشیده شود. در برخی موارد، برای پر کردن فضای خالی باقی‌مانده، از مواد پیوند استخوان استفاده می‌شود. سپس با استفاده از بخیه، محل زخم بسته می‌شود.
ناگفته نماند که همواره جراح، کیست را به آزمایشگاه می‌فرستد تا با انجام آزمایش‌های مربوطه، مطمئن شود که بافت برداشته‌شده، تومور نیست و تنها یک کیست ساده است.
پس از جراحی کیست دندان چه انتظاری باید داشته باشیم؟
جراحی دهان و دندان همواره نوعی جراحی سرپایی است: بدین معنی که پس از انجام جراحی، بیمار می‌تواند به خانه برود و نیازی نیست که در کلینیک مانده و بستری شود. به‌طور کلی، توصیه می‌شود که بین ۲ روز تا ۲ هفته استراحت کنید و خیلی سریع به مدرسه یا محل کار خود بازنگردید. دوره مورد نیاز برای استراحت می‌تواند بر اساس نوع جراحی شما، متفاوت بوده و کوتاه‌تر یا طولانی‌تر باشد. ناگفته نماند که بهبودی فک حداقل ۶ هفته طول می‌کشد.
پس از انجام جراحی کیست‌های دندان باید انتظار شرایط زیر را داشته باشید:
۱. فعالیت بدنی
شما می‌توانید زمانی که دیگر احساس درد در ناحیه جراحی نداشتید، تمرینات سبک بدنی را شروع کنید. حواستان باشد که در هیچ تمرینی شرکت نکنید که احتمال ضربه‌زدن به فک شما وجود دارد. همچنین وزنه‌های سنگین بلند نکنید تا به عضلات فک شما فشار وارد نشود. تنها می‌توانید تمرینات ورزشی سبک مانند پیاده‌روی را انجام دهید.
۲. رژیم غذایی
دو هفته اول پس از جراحی کیست باید رژیم غذایی خاصی برای خود داشته باشید. همچنین از مکمل‌های غذایی استفاده کنید. شما باید غذایی میل کنید که سفت نبوده و نیازی به فشار آوردن به فک برای جوین آن‌ها نداشته باشید. همچنین بهتر است از نی برای خوردن و آشامیدن استفاده کنید. البته این موضوع به نوع جراحی شما بستگی دارد؛ اما پزشک دستورالعمل‌های مربوطه را به شما ارائه می‌دهد.
۳. کنترل درد
پزشک ممکن است داروهای ضدالتهابی یا ضددرد برای کمک به کنترل درد پس از جراحی تجویز کند.
۴. تورم
تورم یک عارضه جانبی طبیعی پس از هرگونه جراحی است؛ اما میزان تورم در افراد مختلف، ممکن است متفاوت باشد. شما باید انتظار تورم را بین ۳ تا ۵ روز پس از جراحی داشته باشید.
۵. جای زخم
اکثر جراحی‌های کیست دندان در داخل دهان انجام می‌شود که یعنی جای زخم خیلی واضحی وجود نخواهد داشت. در برخی موارد، ممکن است برش‌های کوچک در خارج از دهان و روی صورت بیمار ایجاد شود که خیلی سریع رفع خواهد شد.
پیشگیری از بروز کیست‌های دندان
به جهت پیشگیری از بروز کیست، باید به مراقبت و سلامت دهان و دندان خود اهمیت بدهید. بهتر است به‌طور مرتب به دندانپزشک مراجعه کنید تا دندان‌های شما را معاینه کند و در صورت وجود کیست، خیلی سریع تشخیص داده شود.
به یاد داشته باشید دندان‌هایی که سالم باشند و هیچ‌گونه پوسیدگی، تروما یا بیماری لثه وجود نداشته باشد، کیستی هم در کار نخواهد بود.
به‌منظور تشخیص زودهنگام کیست دندانی، معاینات منظم را حداقل دو بار در سال در برنامه خود قرار دهید. از آنجایی که کیست‌ها در ابتدا بدون علامت هستند، ممکن است حتی تا زمانی که دندانپزشک با اشعه ایکس از دندان‌ها عکس نگیرد، از وجود کیست مطلع نشود. برای درمان کیست‌های دندانی در اسرع وقت، معاینه مرتب دندان‌ها ضروری است. این امر به جلوگیری از هرگونه عوارض طولانی مدت و حفظ سلامت دندان شما کمک می‌کند.
سخن پایانی
در این مقاله سعی کردیم در مورد کیست‌های دندانی صحبت کنیم و نحوه درمان این کیست‌ها را توضیح دادیم. همان‌طور که دریافتیم، می‌توان با حفظ سلامت دهان و دندان، از بروز کیست دندان جلوگیری کرد. همچنین بهتر است سالانه دو بار به دندانپزشک مراجعه کنید تا از سلامت دندان‌های خود مطمئن شوید. کیست‌های دندانی در صورت تشخیص زودهنگام، بسیار راحت درمان می‌شوند و هیچ عارضه جانبی طولانی مدتی نخواهند داشت. با این حال، اگر کیست به‌موقع درمان نشود، می‌تواند عوارض جانبی جدی برای بیمار ایجاد کند. به عنوان مثال، ممکن است شکاف‌هایی بین دندان‌ها ایجاد شده و دندان‌ها از یکدیگر دور شوند. بدین ترتیب، در صورت مشاهده هرگونه علائمی سریعاً به پزشک مراجعه کنید. از اینکه تا انتهای مقاله با ما همراه بودید، از شما متشکریم. امیدواریم این مقاله برایتان مفید بوده باشد و با مطالب ارائه‌شده بتوانید از بروز کیست دندان جلوگیری کنید.
سؤالات متداول
۱. دندانپزشک چگونه می‌تواند کیست را تشخیص دهد؟
به ندرت پیش می‌آید که دندانپزشک بتواند کیست‌های دندانی را از طریق معاینه فیزیکی دندان تشخیص دهد، زیرا معمولاً قابل مشاهده نیستند. خوشبختانه امروزه اشعه ایکس، نقش مهمی در معاینات دندانپزشکی دارد و با استفاده از آن، دندانپزشک یا جراح می‌تواند وجود کیست دندانی را تشخیص دهد، زیرا این کیست‌ها به صورت لکه‌های تیره روی عکس اشعه ایکس دندان ظاهر می‌شوند.
۲. تفاوت بین کیست دندان و آبسه چیست؟
کیست‌های دندانی معمولاً عفونی نمی‌شوند؛ اما آبسه اغلب عفونی است. آبسه در دهان می‌تواند در کیست دندانی یا نزدیک به آن ایجاد شود. آن‌ها اغلب به‌دلیل باکتری‌های موجود در لثه ناشی از پوسیدگی دندان ایجاد می‌شوند. آبسه‌های کوچک معمولاً با آنتی بیوتیک درمان می‌شوند؛ اما آبسه‌های بزرگ اغلب نیاز به درمان با جراحی دارند.
۳. آیا کیست‌های دندانی خود به خود از بین می‌روند؟
کیست‌های دندانی باید توسط دندانپزشک برداشته یا تخلیه شوند. متأسفانه، کیست‌های دندانی خود به خود از بین نمی‌روند.
۴. آیا کیست دندان با آنتی بیوتیک قابل درمان است؟
اغلب یک کیست دندانی بسیار کوچک را می‌توان با استفاده از داروهای ضدالتهاب و آنتی بیوتیک‌ها درمان کرد؛ اما در صورت تشخیص دیرهنگام و رشد و عفونی‌شدن کیست، باید روش جراحی انجام شود.
۵. آیا برداشتن کیست دندان دردناک است؟
جراحی برداشتن کیست دندان دردناک نیست، زیرا پیش از شروع هر جراحی، ناحیه مورد نظر با استفاده از بی‌حسی موضعی توسط دندانپزشک، بی‌حس می‌شود.
۶. مدت زمان بهبودی پس از جراحی کیست دندان چقدر است؟
مدت زمان زمان بهبودی پس از برداشتن کیست دندان معمولاً چند هفته است. بین چند روز تا چند هفته طول می‌کشد تا ناحیه تحت درمان، بهبود یابد. در طول این مدت شما باید دستورالعمل‌های پزشک را دنبال کنید.
