ایمپلنت بهتر است یا دندان مصنوعی؟
احساس ناراحتی به‌خاطر از دست دادن دندان کاملا طبیعی است. با این حال خوشبختانه گزینه‌های ترمیمی خوبی برای جایگزینی دندان از دست رفته وجود دارد. دو گزینه رایج شامل دندان مصنوعی و ایمپلنت‌های دندانی است. اما کدام‌یک از آنها بر دیگری ارجح است؟ این مقاله به شما کمک می‌کند تا بتوانید انتخاب مناسبی برای جایگزینی دندان از رفته خود داشته باشید.
دندان مصنوعی چیست؟
دندان مصنوعی، پروتز یا وسیله کمکی متحرکی است که داخل دهان قرار می‌گیرند. این پروتز دندان از دست رفته و همچنین بخشی از بافت لثه را جایگزین می‌کند. دندان مصنوعی از پایه اکریلیک به رنگ صورتی ساخته شده است که روی لثه قرار گرفته و از تاج دندان مصنوعی حمایت می‌کند. برخی از انواع دندان مصنوعی دارای یک چارچوب فلزی سبک وزن هستند که استحکام و پشتیبانی بیشتری را فراهم می‌کند.
دندان مصنوعی دو نوع است: «پروتز کاملِ متحرک» و «پروتز پارسیل»
پروتز کامل متحرک (Full Set Removable Dentures)
در این روش، دندان مصنوعی به‌طور کامل جایگزین همه دندان‌های فک بالا یا پایین و یا هر دو فک می‌شود. پروتزهای کامل مستقیماً روی لثه قرار می‌گیرند و زیر آن نفوذ نمی‌کنند. آنها را می‌توان به‌راحتی از دهان خارج کرده و شستشو داد.
پروتز پارسیل (partial removable denture)
از طرف دیگر، نوعی از دندان مصنوعی به نام پروتز پارسیل وجود دارد که از آن برای پرکردن شکاف بین دو یا چند دندان استفاده می‌شود. زمانی که برخی از دندان‌های طبیعی هنوز باقی مانده‌اند، از پروتزهای پارسل استفاده می‌شود.
این پروتزها توسط گیره‌هایی که اطراف دندان‌های طبیعیِ موجود وصل می‌شوند، پشتیبانی می‌شوند. همچنین پروتزهای پارسل ممکن است با اتصالات دقیقی که روی تاج نصب می‌شوند، به دندان‌ها متصل شوند.
مزایای دندان مصنوعی
دندان مصنوعی دارای مزایایی است که برخی از افراد را به سمت نصب و استفاده از آن سوق می‌دهد.
- هزینه دندان مصنوعی کمتر از ایمپلنت است.
- روش نصب دندان مصنوعی غیرتهاجمی است. تنها کاری که لازم است انجام شود این است که ست دندان ساخته شده بر روی لثه قرار بگیرد.
معایب دندان مصنوعی
- ساختار صورت و لثه با افزایش سن تغییر می‌کنند، به همین دلیل احتمالا لازم است هر چند سال یکبار دندان مصنوعی تعمیر شده و یا تعویض گردد. این شرایط وقتی فرد لاغر می‌شود هم قابل پیش‌بینی است.
- احتمالا کمی طول می‌کشد تا فرد به دندان مصنوعی عادت کنند. ممکن است تحمل آن بر روی لثه در ابتدا ناراحت‌کننده باشند، به‌خصوص در روز اول یا دو روز اول. در این زمان ممکن است فرد افزایش ترشح بزاق، مشکل در جویدن و صحبت‌کردن را تجربه کند. علاوه بر این ممکن است بافت لثه حساس شده و در روزهای اول درد و ناراحتی داشته باشد.
- درست مانند دندان‌های معمولی، پروتزهای مصنوعی نیز نیاز به مراقبت روزانه دارند. اگر از دندان مصنوعی به‌درستی مراقبت نشود، عفونت دهان و لثه ممکن است رخ دهد.
- این احتمال وجود دارد که مواد غذایی به زیر دندان مصنوعی بروند و سبب اذیت فرد شوند. برای تمیزکردن آن لازم است دندان خارج شده و به‌طور کامل شستشو شود.
- این دندان‌ها، همان‌طور که در بخش‌های بعدی مقاله بیشتر توضیح خواهیم داد، می‌توانند سبب از دست رفتن استخوان فک و ضعیف شدن آن شوند.
- از آنجا که دندان مصنوعی ثابت نیست، ممکن است هنگام صحبت‌کردن، خندیدن و جویدن جابجا شود و احساس و ظاهر ناخوشایندی را به فرد بدهد.
- این دندان‌ها یک جزء اضافه محسوب می‌شوند و برخلاف ایمپلنت هرگز به‌عنوان بخشی از بدن محسوب نمی‌گردند.
ایمپلنت دندان چیست؟
ایمپلنت دندان یک پایه تیتانیومی است که در استخوان فک قرار می‌گیرد. ایمپلنت‌های دندانی ریشه یک دندان طبیعی را تقلید می‌کنند و یک راه حل دائمی برای جایگزینی دندان یا دندان‌های از دست رفته هستند. ایمپلنت با استخوان فک ادغام می‌شود یا به‌شدت به آن متصل می‌گردد. این اتصال یک لنگر ایجاد می‌کند که می‌توان از آن برای نگه‌داشتن تاج دندان در بیرون از لثه استفاده کرد. از ایمپلنت دندان می‌توان برای جایگزینی دندان‌های تک یا چندگانه، تاج‌های حمایتی و حتی پروتزهای مصنوعی استفاده کرد.
ایمپلنت‌ها شبیه دندان‌های طبیعی هستند. آنها به همان مراقبت نیاز دارند و احتمالاً تا آخر عمر دوام خواهند آورد.
علاوه بر این، ایمپلنت‌های دندانی می‌توانند به حفظ ساختار فک کمک کنند و از فرورفتگی ظاهر صورت که اغلب در بیماران دچار از دست دادن دندان دیده می‌شود، جلوگیری کنند.
ایمپلنت‌های دندانی چطور نصب می‌شوند؟
برای قراردادن ایمپلنت‌های دندانی، ابتدا یک پایه تیتانیومی در استخوان قرار می‌گیرد. این پایه به‌عنوان یک لنگر برای دندان جدید که در بالای پایه قرار می‌گیرد عمل می‌کند. انجام ایمپلنت به تخصص و مهارت زیاد پزشک نیاز دارد تا به طور صحیح و ایمن نصب گردد.
کاشت ایمپلنت دندان معمولاً شامل مراحل زیر است:
- ایمپلنت دندانی یا همان پایه تیتانیومی با جراحی در استخوان فک قرار می‌گیرد. برای این‌کار دندانپزشک لثه را شکافته و با استفاده از دستگاه خاصی، استخوان را سوراخ می‌کند، سپس پایه تیانیومی را در محل سفت کرده و روی آن را بخیه می‌کند.
- طی سه تا شش ماه بعد، ایمپلنت نصب شده با استخوان فک طبیعی شما ترکیب می‌شود و یک بافت یکپارچه ایجاد می‌کند که پایه‌ای قوی و ماندگار برای دندان‌های جایگزین محسوب می‌شود. در این مدت فرد به زندگی عادی خود ادامه می‌دهد. ممکن است یک پروتز متحرک در این زمان به‌طور موقت جایگزین شود تا ظاهر دهان بهبود پیدا کند.
- در مرحله بعد و پس از گذشت زمان ذکر شده، دندانپزشک لثه را باز کرده و یک رابط کوچک به نام «اباتمنت» را در بالای ایمپلنت دندان قرار می‌دهد. این قطعه محل اتصال ایمپلنت به تاج دندان مصنوعی یا همان دندان جایگزین است. قبل از اتصال اباتمنت هیچ جزئی از ایمپلنت در بیرون لثه قابل مشاهده نیست؛ اما پس از نصب آن، اباتمنت روی لثه مشاهده می‌شود.
- پس از گذشت زمانی برای بهبودی، یک دندان منفرد، یک بریج مبتنی بر ایمپلنت، یا پروتزهای حاوی چندین دندان به اباتمنت متصل می‌شوند. این اتصال می‌تواند به وسیله پیچ یا سیمان باشد. برخی از پزشکان اتصال با پیچ را ترجیح می‌دهند درحالی‌که برخی دیگر از سیمان برای اتصال استفاده می‌کنند. قسمت نصب شده بر روی اباتمنت در حقیقت همان تاج سفید‌رنگ دندان است که ظاهر طبیعی به دهان شما می‌دهد. این تاج به رنگ دندان‌های طبیعی ساخته می‌شود و معمولا سرامیکی است.
پیوند استخوان در ایمپلنت دندانی
همان‌طور که ذکر شد، ایمپلنت‌های دندانی به استخوان فک متصل می‌شوند و جای ریشه قبلی را می‌گیرند. آنها برای یک اتصال محکم و موثر نیاز به استخوان فک سفت و به اندازه کافی ضخیم دارند. اگر استخوان فک نرم باشد و یا نازک شده باشد، ایمپلنت دندانی در جای خود سفت نمی‌شود و حتی ممکن است از استخوان فک عبور کرده و وارد حفره سینوس شود.
وقتی دندانی از دست می‌رود، محل ریشه آن در استخوان فک دچار تحلیل می‌شود، پس اگر زمان زیادی از افتادن دندان گذشته باشد، احتمال این‌که استخوان فک برای پذیرش ایمپلنت دندانی نامناسب باشد زیاد است.
در این شرایط لازم است پیوند استخوان انجام شود تا فک برای پذیرش ایمپلنت آماده شود. این کار نیازمند یک جراحی اضافی قبل از ایمپلنت است.
در عمل جراحی پیوند استخوان، جراح فک بیمار را باز کرده و سوراخی در آن ایجاد می‌کند. سپس در این سوراخ مقداری بافت شبیه استخوان تزریق می‌کند. اگر پیوند استخوان در فک بالا باشد، احتمالا لیفت سینوس هم انجام می‌شود که به معنای بالا کشیدن سینوس برای بازشدن جا برای تزریق استخوان است.
پس از پیوند استخوان، چند ماه زمان نیاز است تا استخوان تزریق شده با استخوان فک ترکیب شود، رشد کند و به وسیله رگ‌های خونی تغذیه گردد. پس از این زمان و در صورت موفقیت‌آمیز بودن پیوند، می‌توان عمل جراحی ایمپلنت را انجام داد.
با این حال همیشه این مرحله اضافی نیاز نیست و بسیاری از افراد استخوان کافی برای نصب ایمپلنت دارند.
انواع ایمپلنت‌های دندانی
ایمپلنت‌های دندانی ممکن است به‌شکل تکی باشند و یا به‌شکل پروتز متحرک/ثابت مبتنی بر ایمپلنت ارائه شوند. وقتی تعداد دندان‌هایی که باید ایمپلنت شوند کم باشد، کاشت دندان به‌شکل تک به تک انجام می‌شود. با این حال، در بسیاری از مواقع یک قوس کامل دندانی و یا یک نیمه قوس لازم است. حتی ممکن است لازم باشد تمام دندان‌های فک بالا و پایین جایگزین شوند. در این موارد، ایمپلنت کردن تک به تک دندان‌ها مستلزم زمان و هزینه زیادی است. با این وجود باز هم می‌توان از فواید ایمپلنت دندان استفاده کرد. در این شرایط، بر اساس محل و تعدادی از دندان‌ها که قرار است جایگزین شوند، چند ایمپلنت کار گذاشته شده و سایر دندان‌ها به‌شکل پروتز ساخته شده و با استفاده از همان تعداد ایمپلنت در دهان ثابت می‌شوند. معمولا برای یک قوس دندانی کامل حداقل 4 ایمپلنت لازم است.
مزایای ایمپلنت‌های دندانی
- ایمپلنت‌های دندانی فوق‌العاده موفق هستند؛ درصد موفقیت آنها بیشتر از ۹۵ درصد است.
- برخلاف دندان مصنوعی، ایمپلنت‌ها زمان زیادی باقی می‌مانند. بخش کار گذاشته در داخل فک معمولا برای تمام عمر کار می‌کند و تاج رویی هر 15 تا 20 سال یکبار نیاز به تعویض دارد.
- مراقبت از ایمپلنت‌های دندانی همانند دندان‌های معمولی بسیار آسان است.
- ایمپلنت‌ها یکپارچگی ساختار صورت و استخوان‌های فک را حفظ می‌کنند. آنها جای ریشه طبیعی را گرفته و مانع از تحلیل استخوان فک و از بین رفتن سایر دندان‌های طبیعی می‌شوند، مزیتی که دندان مصنوعی فاقد آن است.
در برخی از شرایط ممکن است پزشک بتواند تعداد مراحل را کم کرده و در زمان کوتاه‌تری دندان‌ها را نصب کند.
معایب ایمپلنت‌های دندانی
در برابر مزایای زیاد ایمپلنت‌ها چند عیب کوچک نیز برای استفاده از آنها وجود دارد:
- همه افراد کاندیدای کاشت دندان نیستند، زیرا ایمپلنت‌ها به استخوان‌ها و لثه‌های سالم نیاز دارند تا به درستی روی فک محکم شوند. البته پیوند استخوان معمولا راهی است که کمک می‌کند این افراد هم بتوانند از مزایای ایمپلنت استفاده کنند.
- برای انجام این کار نیاز به یک جراحی مختصر بر روی لثه است.
ایمپلنت بهتر است یا دندان مصنوعی؟
همان‌طور که از توضیحات بالا کاملا مشخص است، ایمپلنت‌های دندانی در صورت وجود شرایط مورد نیاز از ارجحیت بیشتری نسبت به دندان مصنوعی برخوردار هستند. آنها یک راه حل برای تمام عمر محسوب شده و دندان از دست رفته را به شکل موثری جایگزین می‌کنند. ایمپلنت دندان به‌عنوان جزئی از بدن شما محسوب شده و نیاز به تمیزکردن جداگانه ندارد. اعتماد به نفس بیشتر، راحتی و یک زندگی روزمره کاملا طبیعی از مزایای نصب ایمپلنت‌های دندانی هستند. از همه این‌ها مهمتر، نقش ایمپلنت در رشد طبیعی استخوان فک و جلوگیری از تحلیل آن است. این مزیت سبب می‌شود علاوه بر حفظ ظاهر دهان و صورت، دندان‌های طبیعی باقی‌مانده هم عمر بیشتری پیدا کنند و از بین نروند.
لازم است قبل از انتخاب روش جایگزینی دندان از دست رفته، پوشش بیمه خود را بررسی کنید تا ببینید آیا هزینه‌های ایمپلنت را پوشش می‌دهد یا خیر. به‌طور کلی معمولا بیمه‌های تکمیلی بخش زیادی از هزینه‌های ایمپلنت را پوشش می‌دهند.
اگرچه همه این توضیحات به شما کمک می‌کند تا تصمیم درستی برای جایگزینی دندان یا دندان‌های از دست رفته خود بگیرید، با این حال نظر دندانپزشک شما در اولویت قرار دارد. او با توجه به شرایط شما بهترین گزینه را پیشنهاد داده و برای اجرای آن برنامه‌ریزی می‌کند.
اطلاعات موجود در این مقاله صرفا به منظور افزایش آگاهی بیماران نوشته شده و جایگزین تشخیص و نظر دندانپزشک نمی‌شود.
نتیجه گیری
دو روش معمول برای جایگزینی دندان‌های از دست رفته وجود دارد: دندان مصنوعی و ایمپلنت دندانی. دندان مصنوعی متحرک است و روی لثه قرار می‌گیرد. این دندان‌ها یا به شکل یک ست کامل برای فک پایین، بالا و یا هردو فک هستند و یا به شکل پارشیال برخی از دندان‌ها را که در دو فک از دست رفته‌اند جایگزین می‌کنند. دندان مصنوعی یک گزینه مقرون به صرفه است. با این حال سبب تحلیل فک شده، دائمی نیست و ممکن است بیمار را اذیت کند. در مقابل دندان مصنوعی، ایمپلنت‌های دندانی پیچ‌های تیتانیومی هستند که در داخل فک بیمار، در جای ریشه دندان از دست رفته، نصب می‌شوند و روی آنها تاج دندان قرار می‌گیرد. ایمپلنت دندانی معمولا مادام العمر است، راحت است و کاملا در داخل دهان ثابت شده است. در شرایط عادی استفاده از ایمپلنت دندانی به‌جای دندان مصنوعی ارجحیت دارد. با این حال شرایط بیمار و تصمیم پزشک انتخاب نهایی را مشخص می‌کند. پوشش‌های بیمه تکمیلی در اکثر اوقات هزینه‌های ایمپپلنت‌های دندانی را پوشش می‌دهند. لازم است قبل از اقدام به انجام ایمپلنت از پوشش بیمه خود را پرسش کنید.
