آشنایی با 3 روش نام گذاری دندان ها

نام گذاری دندان ها از نظر موقت یا همیشگی بودن:

طول عمر برخی دندان‌ها تا ابتدا یا پایان دوره کودکی شما است، اما برخی دندان‌ها، در صورت سالم ماندن، باید تا پایان عمر همراه شما باشند. از این نظر، دندان‌ها به دو گروه تقسیم می‌شوند:

* دندان‌های شیری:

دندان‌های شیری را همه شما می‌شناسید، اما شاید ندانید این دندان‌ها در دوران جنینی شما شکل می‌گیرند. دندان‌های شیری از حدود پنج شش ماهگی شروع به رشد می‌کنند و به‌طور معمول تا پایان سه سالگی همه آنها درآمده‌اند. این دندان‌ها همانند دندان‌های همیشگی شما نیاز به رسیدگی دارند و در صورت مراقبت نکردن از آنها، خیلی زود پوسیده می‌شوند.

* دندان‌های همیشگی:

نام گذاری دندان ها به دندان‌های همیشگی به این دلیل است که این دندان‌ها باید تا پایان عمر در دهان شما باقی بمانند. بیشترین مراجعه افراد به دندان‌پزشکی به‌دلیل خرابی و پوسیدگی دندان‌های همیشگی آنها است. در صورت از دست دادن این دندان‌ها، شما باید از پروتزهای مختلفی مانند بریج، دندان مصنوعی یا ایمپلنت استفاده کنید.

آشنایی با ساختار دندان ها:

هر دندان از چند بخش مختلف تشکیل شده است:

1- تاج دندان:

تاج دندان بخشی از دندان است که بیرون لثه قرار گرفته و شما آن را می‌بینید. تاج دندان از سه بخش گوناگون تشکیل شده است:

• مینا:

مینای دندان بخشی محکمی از ساختار دندان‌های شما است. متاسفانه فعالیت باکتری‌ها می‌تواند این بخش از دندان‌های شما را بپوساند و از بین ببرد.

• عاج:

عاج دندان لایه‌ای است که زیر مینای دندان شما قرار گرفته است. اگر پوسیدگی دندان شما از مینا فراتر رود و به عاج دندان برسد، دندان شما در زمان خوردن خوراکی‌های سرد و گرم دچار ناراحتی می‌شود. در واقع، این بخش دندان به گرما و سرما و حتی به شیرینی حساس است.

• پالپ:

پالپ دندان داخلی‌ترین بخش دندان شما است. اگر پوسیدگی دندان شما به این بخش برسد،  شما دردهای شدیدی را تجربه خواهید کرد. رگ‌های خونی و بافت عصبی دندان شما در این بخش قرار گرفته است.

2- گردن دندان:

نام گذاری دندان ها در بخش‌های مختلف آن با جایگاه آن بخش نیز در ارتباط است. گردن بخشی از دندان است که بین تاج و ریشه قرار گرفته است. گردن دندان از سه بخش مختلف تشکیل می‌شود:

• لثه:

لثه بافت گوشتی و صورتی‌رنگی است که دورتادور گردن دندان تا سمنتوم را فراگرفته است.

• پالپ:

پالپ مغز دندان است که پیش‌تر هم به آن اشاره کردیم. این بخش از دندان جایگاه رگ‌های خونی و عصب‌های دندان است. هرگاه گفته می‌شود خرابی دندان به عصب رسیده، یعنی به این بخش از دندان رسیده است.

• حفره پالپ:

فضای داخلی تاج دندان را حفره پالپ می‌نامیم که شامل پالپ دندان است.

3- ریشه دندان:

ریشه دندان در داخل فک شما قرار می‌گیرد و رنگ آن نسبت به تاج دندان زردتر است. ماده‌ای روی ریشه دندان را می‌پوشاند که سمنتوم نام دارد. انتهای ریشه حالت مخروطی‌شکل دارد و در انتهای ریشه سوراخی وجود دارد که محل گذر رگ‌ها و عصب‌ها به داخل دندان شما است. به‌طور کلی، ریشه دندان از چند بخش مختلف تشکیل شده است:

• کانال ریشه یا Root Canal:

کانال ریشه گذرگاهی است که پالپ دندان را هم در بر می‌گیرد.

• سمنتوم، سمان یا Cementum:

سمنتوم یا سیمان ساختاری شبه‌استخوانی دارد و نام‌گذاری آن به سیمان به‌دلیل استحکام آن است.

• رباط پریودنتال یا Periodontal Ligament:

رباط پریودنتال شامل عصب‌ها و رگ‌های خونی است و از بافت همبند و فیبر کلاژن ساخته شده است.

• استخوان فک:

جالب است بدانید همه دندان‌های شما در حفره‌های استخوانی روی فک بالا و پایین شما قرار گرفته‌اند. به‌این‌ترتیب استخوان فک هم بخشی است که ریشه دندان‌های شما را در خود جای می‌دهد.

پرسش‌های متداول:

1- دلیل شماره‌گذاری یا نام گذاری دندان ها چیست؟

با وجود سیستمی برای شماره گذاری دندان ها، پزشکان به‌راحتی می‌توانند دندان مورد نظر را برای دیگر همکاران خود مشخص کنند. برای مثال، زمانی که قرار است عکس رادیولوژی از یک دندان گرفته شود، با بیان شماره دندان مورد نظر از هر اشتباهی جلوگیری می‌کنند.

2- دندان‌های قدامی چیست؟

متاسفانه واژه عربی قدامی به‌جای واژه جلویی در مشخص کردن بخش‌های از بدن به کار گرفته می‌شود. قدامی به‌معنای جلویی است و نیازی به کاربرد این واژه در زبان فارسی نداریم. دندان‌های قدامی همان دندان‌های پیشین هستند که در زمان حرف زدن و خندیدن دیده می‌شوند.

3- دندان‌های خلفی کدامند؟

در نام گذاری دندان ها واژه خلفی هم به‌معنای عقبی و پشتی به کار رفته است. این واژه نیز عربی است و وقتی به کار برده می‌شود، به دندان‌های عقبی اشاره دارد.

4- کاربرد دندان‌های پیش و نیش چیست؟

این دندان‌ها بیشتر برای برش زدن مواد خوراکی و تکه‌تکه کردن آنها به کار می‌روند.

گفتار پایانی:

دانستن سیستم شماره‌گذاری یا نام گذاری دندان ها کار شما را آسان می‌کند. هرگاه دندان شما یا یکی از نزدیکانتان به مشکلی برخورد کرد، کافی است نگاهی به یکی از سیستم‌های شماره گذاری دندان ها بیندازید. پس از آن، نشانی دندان مشکل‌دار خود را با عدد یا نام به دندان‌پزشک خود بگویید تا پیش از رفتن به کلینیک راهنمایی‌های لازم را بگیرید. در صورت پدید آمدن هر مشکلی در هرکدام از دندان‌های خود با ما در کلینیک دکتر مرتضی قادری تماس بگیرید.