جایگزین دندان مصنوعی متحرک به ایمپلنت
اگرچه برای بسیاری از افراد، پروتز دندان یا دندان مصنوعی متحرک راه‌حل بی‌دردسری برای جایگزین کردن دندان‌های ازدست‌رفته به نظر می‌رسد، زیرا ارزان است و به سرعت ساخته می‌شود، اما نمی‌توان انکار کرد که معایبی مانند طول عمر کوتاه و جابه‌جا شدن هنگام غذا خوردن و صحبت کردن دارد.
به‌همین‌دلیل، امروزه اغلب افراد تمایل دارند از همان ابتدا برای نصب ایمپلنت دندان اقدام کنند. ایمپلنت دندان با قرار دادن یک ریشه مصنوعی در استخوان فک، کمک می‌کند تا دندان مصنوعی مشابه دندان طبیعی عمل کند. با این وجود، اگر مدت طولانی است که از دندان مصنوعی متحرک استفاده می‌کنید، این نوید را به شما می‌دهیم که امکان جایگزین دندان مصنوعی متحرک به ایمپلنت فراهم است. در ادامه به دلایل و نحوه جایگزینی اشاره خواهیم کرد.
پروتز یا دندان مصنوعی چیست؟
پروتز دندان با قرار گرفتن روی لثه‌ها، برای جایگزینی دندان‌های ازدست‌رفته استفاده می‌شود. معمولا از رزین سخت ساخته می‌شود که شکننده‌تر از دندان‌های طبیعی است. بنابراین در صورت افتادن به‌راحتی می‌تواند ترک بخورد و آسیب ببیند. پروتز سریع فرسوده می‌شود و پس از حدود پنج سال نیاز به تعویض دارد. در حال حاضر دو نوع پروتز وجود دارد که در ادامه به جزئیات هرکدام خواهیم پرداخت.
دندان مصنوعی کامل
پروتز کامل زمانی استفاده می‌شود که تمام دندان‌ها آسیب‌دیده، پوسیده یا ازدست‌رفته باشند. قبل از اینکه برای قال‌گیری و نصب آن اقدام شود، تمام دندان‌های شما کشیده می‌شوند و باید زمان بدهید تا لثه‌ها ترمیم شوند.
پروتزهای معمولی را می‌توان 8 تا 12 هفته پس از تکمیل این فرآیند قرار داد، درحالی‌که پروتزهای فوری و پیش‌ساخته را می‌توان به‌محض برداشتن دندان‌ها استفاده کرد. البته ازآنجایی‌که لثه‌ها بعد از ترمیم کمی کوچک می‌شوند، از پروتزهای فوری معمولا به طور موقت استفاده می‌شود تا زمانی‌که پروتزهای معمولی در لابراتوآر ساخته شوند.
دندان مصنوعی جزئی
زمانی‌که یک یا چند عدد دندان طبیعی سالم باقی‌مانده باشد، نصب پروتز پارسیل یا جزئی توصیه می‌شود. معمولا پروتز جزئی یک پایه به رنگ لثه دارد و گاهی توسط یک چارچوب فلزی به دندان‌های مجاور متصل می‌شود. پروتز جزئی فضای دندان‌های ازدست‌رفته را پر می‌کند که این مساله از جابجایی دندان‌های باقی‌مانده نیز جلوگیری می‌کند.
ایمپلنت دندان چیست؟
ایمپلنت دندان یک جایگزین دائمی برای دندان‌های ازدست‌رفته است. در واقع طوری طراحی شده است که ظاهر و عملکرد دندان‌های واقعی را تقلید می‌کند. در حال حاضر دو نوع اصلی ایمپلنت دندان وجود دارد که در ادامه به جزئیات هرکدام اشاره خواهیم کرد.
ایمپلنت دندان سنتی
در ایمپلنت دندان به روش سنتی، از سه جز فیکسچر (ریشه دندان مصنوعی)، اباتمنت (تکیه گاه) و روکش مصنوعی برای جایگزین کردن هر دندان استفاده می‌شود. معمولا فیکسچر از جنس فلز تیتانیوم است و به کمک جراحی، در عمیق‌ترین بخش استخوان فک قرار داده می‌شود تا جایگزین ریشه دندان شود.
بعد از وقوع فرآیند استئواینتگراسیون (Osseointegration) یا هم‌جوشی استخوان و عجین شدن استخوان فک یا فیکسچر، دندانپزشک اقدام به نصب اباتمنت می‌کند تا بتواند روکش مصنوعی را روی فیکسپر قرار دهد. قابل ذکر است که نصب اباتمنت نیز نیاز به انجام یک جراحی جزئی دارد. کل پروسه نصب ایمپلنت ممکن است 3 تا 6 ماه طول بکشد. زیرا برخی از بیماران برای افزایش ضخامت با استحکام استخوان فک نیاز به پیوند استخوان دارند.
اگرچه روند نصب ایمپلنت دندان عوارض خاص خود را دارد و طولانی‌تر از نصب پروتز دندان است اما ساختار ثابتی روی لثه‌ها و استخوان فک ایجاد می‌کند. به‌همین‌دلیل، بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند برای محدودیت‌های غذایی کمتر، مراقبت آسان از دهان و احساس راحتی بیشتر، از همان ابتدا به سراغ ایمپلنت دندان بروند. البته افراد مسنی‌که از گذشته دارای دندان مصنوعی متحرک هستند نیز می‌توانند برای جایگزین دندان مصنوعی متحرک به ایمپلنت اقدام کنند.
ایمپلنت All on 4
ایمپلنت All on 4 یک روش نوین است که در آن دندانپزشک به طور همزمان 4 فیکسچر را برای نگهداری 12 روکش به فک منتقل می‌کند. در واقع، برای کاشت هر دندان نیازی به ایمپلنت جداگانه به‌عنوان ریشه نیست. اگر به مجموعه کاملی از دندان‌های مصنوعی بالا یا پایین نیاز دارید، این روش می‌تواند به میزان بالایی از استخوان فک شما حمایت کند. بنابراین نیازی به پیوند استخوان نیست و همین مساله باعث کاهش آسیب و عوارض می‌شود.
علل رایج برای جایگزین دندان
مصنوعی متحرک به ایمپلنت
معمولا دندانپزشکان برای افزایش راحتی، بهبود عملکرد و به دلایل زیر به بیماران خود توصیه می‌کنند که برای جایگزین دندان مصنوعی متحرک به ایمپلنت اقدام کنند.
دندان مصنوعی متحرک می‌تواند به لثه‌ها فشار وارد کند و باعث بروز آسیب شود
پروتز دندان نمی‌تواند مانند دندان‌های طبیعی شما عمل کند، زیرا دندان‌های طبیعی توسط ریشه دندان و استخوان فک حمایت می‌شوند و این مساله باعث می‌شود که یک ساختار محکم برای پاسخ به نیروهای وارد شده در اثر گاز گرفتن، جویدن مواد غذایی یا حتی صحبت کردن به وجود آید.
پروتز دندان در استخوان فک گیر نمی‌کند و روی لثه‌ها قرار می‌گیرد. این یعنی به لثه‌ها فشار می‌آورد و در نتیجه ممکن است لثه‌های شما به مرور آسیب ببینند. در مقابل، ایمپلنت دندان به کمک ریشه فلزی خود در استخوان فک محکم می‌شود و می‌تواند نیروهای وارد شده را بدون اینکه فشار زیادی به لثه شما وارد کند، پشتیبانی کند.
با وجود دندان مصنوعی متحرک، رژیم غذایی خیلی محدود می‌شود
یکی از مشکلات پروتز دندان این است که امکان خوردن مواد غذایی که جویدن آن‌ها سخت است مانند مواد غذایی سفت، میوه‌ها و سبزیجات تازه و خام، گوشت کبابی یا استیک و غیره را محدود می‌کند. در واقع دندان مصنوعی متحرک می‌تواند در غذا خوردن اختلال ایجاد کند.
اغلب افرادی‌که از پروتز استفاده می‌کنند مجبور هستند بیشتر از غذاهای فرآوری‌شده استفاده کنند که دارای مواد مغذی کم، قند بالا، پرچرب و نمک زیاد هستند.
اگر متوجه شده‌اید که دندان مصنوعی شما عادات غذایی شما را بدتر کرده است، جایگزین دندان مصنوعی متحرک به ایمپلنت می‌تواند کمک زیادی به شما در این زمینه کند. ایمپلنت دندان به شما این امکان را می‌دهد که از طیف کاملی از غذاهای خوشمزه و سالم لذت ببرید.
دندان مصنوعی جزئی می‌تواند باعث آسیب به دندان‌های طبیعی مجاور شود
پروتز دندان می‌توان به شکلی قالب‌گیری شود که جایگزین کل دندان‌های شما یا تعدادی از آن‌ها شود. تجربه نشان داده است که پروتز پارسیل دندان یا دندان مصنوعی تکه‌ای یا جزئی، نه تنها می‌تواند به لثه‌ها آسیب وارد کند بلکه ممکن است به دندان‌های مجاور خود نیز آسیب بزند. زیرا معمولا به کمک قلاب‌های فلزی در اطراف دندان‌های طبیعی محکم می‌شود.
این قلاب‌ها می‌توانند باعث سایش دندان‌های طبیعی شوند و آن‌ها را در معرض خطر قرار دهند. حتی اگر قلاب‌ها باعث ساییدگی نشوند، می‌توانند منجر به تجمع مواد غذایی اضافی و ایجاد پلاک روی دندان‌های مجاور شوند. این مساله می‌تواند خطر بروز پوسیدگی دندان‌ها را افزایش دهد. بدون مراقبت کافی، این فرآیند می‌تواند باعث ایجاد یک واکنش زنجیره‌ای از دست دادن دندان‌ها شود.
دندان مصنوعی متحرک می‌تواند منجر به بروز عادات ناسالم شود
مطالعات نشان داده‌اند که نصب دندان مصنوعی متحرک، خطر تغییر عادات جویدن غذا و بیان کلمات را در پی دارد. زیرا علاوه‌بر جابه‌جا شدن مداوم می‌تواند منجر به ایجاد وضعیتی به نام اختلال مفصل گیجگاهی فکی شود. پس اگر بعد از مدتی از نصب آن متوجه بروز علائمی مانند درد فک، سردرد، گردن درد و موارد دیگر شدید، تعجب نکنید. در این شرایط، معمولا دندانپزشکان توصیه می‌کنند که جایگزین دندان مصنوعی متحرک به ایمپلنت انجام شود.
مزایای نصب ایمپلنت به‌جای پروتز دندان
علاوه‌بر نکات ذکرشده در بخش قبل در مورد جایگزین دندان مصنوعی متحرک به ایمپلنت، بهتر است بدانید که ایمپلنت دندان یک راه‌حل دائمی برای پر کردن جای خالی دندان‌های پوسیده یا ازدست‌رفته است، بنابراین با نصب آن دیگر نگرانی در مورد تنظیمات مکرر یا ایجاد اتصالات جدید نخواهید داشت.
ایمپلنت دندان نوعی سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود که با انجام آن در دراز مدت پول خود را پس‌انداز می‌کنید. برخلاف دندان مصنوعی متحرک که تقریبا هر 5 سال یکبار نیاز به تعویض دارد.
برخلاف پروتز، ایمپلنت دندان حرکت نمی‌کند، نمی‌لغزد، شل نمی‌شود یا تغییر شکل نمی‌دهد. احتمالا متوجه خواهید شد که غذا در ایمپلنت دندان نیز گیر نمی‌کند. با نصب ایمپلنت، می‌توانید با هرگونه محدودیت غذایی که ممکن است به‌دلیل پوسیدگی دندان یا نصب پروتزهای مصنوعی اعمال کرده‌اید، خداحافظی کنید.
نکته مهم دیگر در مورد جایگزین دندان مصنوعی متحرک به ایمپلنت این است که بسیاری از بیمارانی‌که این کار را انجام داده‌اند، بهبود قابل توجهی در اعتماد‌به‌نفس خود احساس کرده‌اند. ایمپلنت دندان می‌تواند به شما کمک کند تا احساس خوبی در مورد لبخند خود داشته باشید.
چه زمانی باید برای جایگزین دندان مصنوعی متحرک به ایمپلنت اقدام کرد؟
معمولا بیماران در ابتدا پروتز دندان یا دندان مصنوعی متحرک را انتخاب می‌کنند، زیرا به سرعت انجام می‌شود و نیاز به جراحی برای نصب ریشه مصنوعی ندارد. با این وجود، پس از مشورت با دندانپزشک نظر آن‌ها تغییر می‌کند و اغلب ایمپلنت دندان را به‌دلیل مزایای طولانی‌مدت آن ترجیح می‌دهند.
بهتر است بدانید که صرف نظر از تعداد دندان‌هایی که جایگزین می‌شوند، ایمپلنت دندان راه‌حل مناسبی برای بیماران دارای پروتز نیز است. زیرا افرادی‌که برای مدت طولانی از دندان مصنوعی متحرک استفاده می‌کنند، در بعضی از مناطق استخوان فک دچار تحلیل استخوان می‌شوند.
اگر این اتفاق بیافتد، ممکن است قبل از قرار دادن ایمپلنت دندان، نیاز به انجام عمل پیوند استخوان باشد. برای پیوند استخوان، از پودر استخوان استفاده می‌شود. این پودر ممکن است از استخوان طبیعی بخش دیگری از بدن یا یک استخوان مصنوعی تهیه شود. معمولا 8 تا 12 هفته طول می‌کشد تا پیوند استخوان برقرار شود.
پس از پیوند استخوان (در صورت لزوم) و بهبودی بافت نرم دهان، یک یا چند عدد ایمپلنت دندان در استخوان فک قرار می‌گیرد. دقیقا جایی‌که استخوان‌سازی صورت می‌گیرد و ایمپلنت (ها) با استخوان طبیعی داخل فک طی فرآیند استئواینتگراسیون عجین و متحد می‌شوند. سپس اباتمنت و روکش به‌صورت دائمی روی ایمپلنت دندان ثابت می‌شوند و فرآیند ترمیم کامل می‌شود.
یکی از نگرانی‌های اصلی که بیماران را از جایگزین دندان مصنوعی متحرک به ایمپلنت باز می‌دارد، روند بهبودی پس از کاشت ایمپلنت است. درحالی‌که اغلب بیماران می‌توانند با پیروی از دستورالعمل‌ها دوران نقاهت بدون عوارضی را سپری کنند. از نکات رایج در این دستورالعمل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
⦁ استفاده از کمپرس یخ برای کاهش التهاب و تورم
⦁ مصرف یک رژیم غذایی نرم و سبک تا دو هفته بعد از جراحی ایمپلنت و پرهیز از مصرف غذاهای خیلی سرد یا گرم
⦁ اجتناب از سیگار کشیدن و مصرف الکل تا چند هفته بعد از جراحی
⦁ عدم مصرف مواد غذایی سفت مانند ته‌دیگ، یخ و آب‌نبات و رفع مشکل دندان قروچه
⦁ تمیز نگهداشتن دهان و دندان به کمک یک مسواک نرم و نخ دندان
نحوه صحیح جایگزین دندان مصنوعی متحرک به ایمپلنت
بدون توجه به مدت زمانی‌که از دندان مصنوعی متحرک استفاده می‌کنید، می‌توانید برای جایگزین دندان مصنوعی متحرک به ایمپلنت اقدام کنید. البته بسته به اینکه قرار است دندانپزشک از کدام نوع ایمپلنت برای شما استفاده کند، روند درمان متفاوت خواهد بود.
جایگزین دندان مصنوعی متحرک به ایمپلنت‌های سنتی
در اولین ملاقات، دندانپزشک دهان، لثه، دندان‌ها و فک شما را معاینه می‌کند و چند عکس رادیوگرافی می‌گیرد. ممکن است دندانپزشک تشخیص دهد که نیاز به پیوند استخوان دارید. زیرا معمولا با کشیدن دندان‌ها و نصب پروتز، بدن مواد معدنی استخوان فک را بازجذب می‌کند. این مساله می‌تواند منجر به کوچک شدن استخوان فک شود.
پس از بهبودی از عمل پیوند استخوان، فیکسچر به کمک جراحی نصب می‌شود. روند هم‌جوشی استخوان و بهبودی پس از جراحی، معمولا حدود سه ماه طول می‌کشد.
پس از اطمینان از بهبودی استخوان فک و تثبیت فیکسچر، اباتمنت نصب می‌شود. در نهایت یک روکش مصنوعی برای جایگزین کردن تک دندان روی اباتمنت قرار داده می‌شود یا یک بریج برای پر کردن فضای خالی چندین دندان نصب می‌شود.
جایگزین دندان مصنوعی متحرک به ایمپلنت All on 4
در اولین قرار ملاقات، دهان و فک شما معاینه می‌شود و برای ارزیابی ضخامت و استحکام فک، اسکن CBCT انجام می‌شود. طبق نتایج اسکن، دندانپزشک تعیین می‌کند که آیا شما نیاز به پیوند استخوان یا تغییر موقعیت بافت نرم لثه‌ها دارید یا خیر. مطمانا این مساله زمان و هزینه بیشتری را به برنامه درمانی شما اضافه می‌کند.
در قرار بعدی، جراحی ایمپلنت انجام خواهد شد. تحت بیهوشی عمومی، ایمپلنت‌ها نصب می‌شوند. چند ساعت پس از بیدار شدن، روکش‌های سه‌بعدی برای فشرده‌سازی بافت لثه و به حداقل رساندن تورم قرار داده می‌شوند. 24 ساعت پس از آن، پروتز نهایی All On 4 نصب می‌شود.
توجه به اصول مراقبتی بعد از جراحی All On 4 اهمیت زیادی دارد. در هفته اول پس از عمل، شما باید برای معاینه دوباره مراجعه کنید تا بخیه‌ها بررسی شوند.
سخن آخر
بنابراین اگرچه پروتز دندان می‌تواند به بهبود ظاهر صورت و لبخند کمک کند، اما مشابه ایمپلنت دندان یک راه‌حل اساسی و ماندگار نیست. مهم نیست که چه مدت از دندان مصنوعی متحرک استفاده می‌کنید، بهتر است در اولین فرصت با دندانپزشک خود در زمینه جایگزین دندان مصنوعی متحرک به ایمپلنت صحبت کنید.
