سن مناسب برای انجام ایمپلنت
اگر به دلیل پوسیدگی شدید دندان، بیماری لثه یا ضربه و آسیب یک یا چند عدد از دندان‌های خود را از دست داده‌اید، ایمپلنت دندان می‌تواند بهترین گزینه برای شما باشد. زیرا برخلاف بریج یا پروتز دندان، با کاشت ریشه مصنوعی در استخوان فک کمک می‌کند تا روکش برای مدت طولانی ثابت بماند. بدین شکل می‌توانید تا آخر عمر با اعتماد به نفس لبخند بزنید. با توجه به اینکه طبق نتایج مطالعات، احتمال موفقیت ایمپلنت دندان یا همان کاشت دندان مصنوعی، حدود 98% است.
معمولا یکی از سوالاتی که بیماران از دندانپزشکان می‌پرسند، سن مناسب برای انجام ایمپلنت است. چراکه نگران هستند کودکان و افراد مسن نتوانند خطرات یا عوارض احتمالی جراحی کاشت دندان مصنوعی را تحمل کنند.
نمی‌توان انکار کرد که جراحی ایمپلنت محدودیت سنی خاص خود را دارد و به عنوان مثال افراد زیر 18 سال امکان انجام آن را ندارند، اما خوشبختانه استفاده از بی‌حسی عمومی یا موضعی، دیگر نگرانی برای احساس درد و ناراحتی در زمان جراحی تهاجمی کاشت ایمپلنت باقی نمی‌گذارد.
البته ممکن است بیمار بعد از جراحی برای چند روز علائمی مانند درد، خونریزی، تورم و کبودی در نواحی مانند فک، گونه‌ها یا زیر چشم را تجربه کند. در ادامه به جزئیات بیشتری از مساله سن مناسب برای انجام ایمپلنت خواهیم پرداخت.
ایمپلنت دندان چیست؟
ایمپلنت دندان یک روش نوین و شامل جایگزین کردن ریشه دندان از دست رفته با پایه‌های فلزی و پیچ مانند و دیواره خارجی دندان با روکش مصنوعی است. اصولا از سه جز فیکسچر (یک میله تیتانیومی به عنوان ریشه دندان مصنوعی)، اباتمنت (تکیه‌گاه) و تاج یا روکش دندان مصنوعی برای انجام این کار استفاده می‌شود. برای نصب آن لازم است دندانپزشک مراحل زیر را طی کند:
⦁ برداشتن دندان خراب یا آسیب‌دیده
⦁ آماده‌سازی استخوان فک و در مواردی انجام پیوند استخوان
⦁ کاشت فیکسچر در استخوان فک به کمک جراحی
⦁ زمان دادن برای رشد و بهبود استخوان
⦁ قرار دادن اباتمنت یا تکیه‌گاه روی فیکسچر به کمک یک جراحی جزئی
⦁ قرار دادن روکش دندان مصنوعی روی اباتمنت
معمولا دندانپزشک قبل از هرگونه اقدامی برای افزایش احتمال موفقیت کاشت دندان مصنوعی، وضعیت بیمار را از نظر سن مناسب برای انجام ایمپلنت، سابقه پزشکی، ابتلا به بیماری‌های دهان و دندان، وضعیت لثه و استخوان فک و نحوه عملکرد و وضعیت فیزیکی مفصل گیجگاهی فکی به خوبی بررسی می‌کند.
بعد از برداشتن دندان آسیب دیده اگر طبق نتایج عکس رادیوگرافی و معاینه احساس کند که استخوان فک شکل، ضخامت و استحکام لازم را برای پذیرش فیکسچر ندارد، مطمانا پیش از جراحی برای لیفت سینوس و پیوند استخوان اقدام می‌کند.
از پودر استخوان برای پیوند استفاده می‌شود. این پودر ممکن است از استخوان طبیعی بخش دیگری از بدن یا یک استخوان مصنوعی تهیه شود. با دندانپزشک در مورد بهترین گزینه برای خود صحبت کنید.
معمولا 8 تا 12 هفته طول می‌کشد تا پیوند استخوان برقرار شود. پس از انجام جراحی کاشت ریشه دندان مصنوعی نیز باید یک تا دو ماه زمان داد تا استخوان فک رشد کند و طی فرآیندی به نام استئواینتگراسیون (Osseointegration) یا هم‌جوشی استخوان با فیکسچر تیتانیومی عجین شود.
آیا یک فرد می‌تواند برای کاشت ایمپلنت دندان خیلی جوان باشد؟
بله، بدیهی است که ایمپلنت دندان برای نوزادان یا کودکان نوپا مناسب نیست. زیرا آن‌ها هنوز تجربه رویش تمام دندان‌های شیری و در مرحله بعد دندان‌های دائمی خود را ندارند. البته با بزرگتر شدن کودک، باز هم نمی‌توان وی را کاندیدای مناسبی به حساب آورد. این مساله شامل نوجوانان و نوجوانان نیز می‌شود.
علت اصلی این است که ساختار فک و دندان‌های افراد تا 18 سالگی هنوز در حال رشد است. در واقع تا قبل از این سن، استخوان فک به بلوغ اسکلتی نرسیده است و ممکن است به رشد خود ادامه دهد. با توجه به اینکه ریشه دندان مصنوعی نیاز به یک پایه مستحکم دارد، انجام جراحی ایمپلنت در سنین کمتر از 18 سال احتمالا با شکست مواجه خواهد شد.
از نظر دندانپزشکان، اگر ایمپلنت دندان قبل از پایان دوره بلوغ فک قرار داده شود، جراحی می‌تواند در رشد بیشتر استخوان اختلال ایجاد کند، دوام آن را به خطر بیندازد و به طور بالقوه عوارضی مانند موارد زیر را در پی داشته باشد:
⦁ مشکلات در غذا خوردن و صحبت کردن
⦁ ایجاد فاصله بین دندان‌ها
⦁ تحلیل استخوان در اطراف ایمپلنت دندان
⦁ تغییرات ظاهری در ناحیه جمجمه و صورت
جالب است بدانید که رشد و بلوغ اسکلتی استخوان فک در برخی از افراد تا سن 19 و 20 سالگی ادامه دارد. به همین دلیل، دندانپزشک قبل از جراحی لازم است به کمک عکسبرداری با اشعه ایکس بررسی کند که آیا رشد استخوان 100 درصد کامل شده است یا خیر و بیمار برای جراحی آماده است یا خیر.
به طور کلی، طبق نکات ذکر شده در مورد سن مناسب برای انجام ایمپلنت، می‌توان ادعا کرد که نوجوانان زیر 18 سال اغلب کاندیدای مناسبی برای کاشت ایمپلنت دندان نیستند، مگر اینکه به بلوغ اسکلتی رسیده باشند. معمولا برای جایگزین کردن دندان از دست رفته کودکان و نوجوانان، به جای ایمپلنت دندان از بریج یا پروتز متحرک جزئی استفاده می‌شود.
آیا ممکن است فردی برای کاشت ایمپلنت دندان خیلی پیر باشد؟
از نظر فنی خیر، زیرا بسیاری از افراد در سنین60، 70، 80 و حتی 90 سالگی ایمپلنت دندان انجام داده‌اند و نتایج درمانی عالی را تجربه کرده‌اند. با توجه به اینکه احتمال از دست دادن دندان در افراد مسن بیشتر است، ایمپلنت دندان یک راه حل عالی و رایج است.
به خاطر داشته باشید که کاشت ایمپلنت دندان در بزرگسالی می‌تواند یک موقعیت برد برد باشد. زیرا خطر ابتلا به پری ایمپلنتیت (عفونت ایمپلنت)، بزرگترین عامل شکست ایمپلنت دندانی، بسیار کمتر است. در سنین بزرگسالی شما استخوان‌های قوی و سالمی دارید که ریشه دندان مصنوعی می‌تواند در آن لنگر بیاندازند. بدین شکل، برای سال‌ها از یک لبخند زیبا لذت خواهید برد!
اگر به دلیل افزایش سن دندانپزشک متوجه تحلیل استخوان فک شود، به راحتی می‌توان با پیوند استخوان این مشکل را برطرف کند. مگر اینکه بیمار به دلیل ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت و مشکلات قلبی، از ابتدا کاندید مناسبی برای انجام هر نوع جراحی نباشد. بنابراین، سن مناسب برای انجام ایمپلنت به فاکتورهای دیگری نیز بستگی دارد.
آیا همه افراد امکان انجام روش ایمپلنت دندان را دارند؟
علاوه بر مساله سن مناسب برای انجام ایمپلنت، فاکتورهای دیگری نیز وجود دارند که باید پیش از کاشت دندان مصنوعی به آن‌ها توجه کرد. برای پیشگیری از شکست ایمپلنت، باید از سلامت عمومی خوبی برخوردار باشید و لثه‌های سالم و استخوان فک ضخیم و مستحکمی داشته باشید. توجه به بهداشت دهان و دندان و معاینه دقیق دندانپزشک می‌تواند کمک زیادی به شما در این زمینه کند.
اگر به بیماری‌های مزمنی مانند دیابت، بیماری قلبی و بیماری انعقادی مثل هموفیلی مبتلا هستید، مدام سیگار می‌کشید، از داروهای ضدانعقاد یا کورتیکواستروئید استفاده می‌کنید یا پرتودرمانی سر و گردن انجام می‌دهید، به دندانپزشک خود اطلاع دهید. در این وضعیت ممکن است جراحی ایمپلنت به تعویق بیافتد یا اصلا انجام نشود.
مزایای انجام به موقع ایمپلنت دندان
پس از اطمینان دندانپزشک از سن مناسب برای انجام ایمپلنت و وضعیت خوب شما، اقدام به جراحی می‌کند. اگرچه کل پروسه ایمپلنت دندان کمی طولانی است و با در نظر گرفتن مدت زمان بهبودی قبل از انجام هر مرحله آن، می‌تواند 3 تا 6 ماه زمان ببرد اما نمی‌توان انکار کرد که مزایای عالی مانند موارد زیر دارد:
⦁ ایمپلنت دندان با پر کردن فضای خالی می‌تواند به پیشگیری از بروز التهاب و عفونت بافت نرم لثه، تحلیل و آسیب استخوان فک و پوسیدگی دندان‌های مجاور کمک کند.
⦁ ظاهر ایمپلنت شبیه دندان‌های طبیعی است و با نصب آن می‌توانید از لبخند خود لذت ببرید. این مساله روی افزایش اعتماد به نفس شما نیز موثر است.
⦁ ایمپلنت دندان می‌تواند نقش دندان‌های طبیعی را برای جویدن غذا ایفا کند. برخلاف پروتز دندان مصنوعی که هنگام غذا خوردن ممکن است مدام جابه‌جا شود.
⦁ با نصب ایمپلنت دندان می‌توانید مانند گذشته از زبان و دندان‌های خود برای ایجاد آوا و بیان کلمات استفاده کنید.
تجربه نشان داده است که اگر در سن مناسب برای انجام ایمپلنت اقدام شود، روش موفقیت‌آمیزی خواهد بود و برای 15 تا 20 سال یا حتی تا آخر عمر، ماندگاری دارد. البته اگر به اصول مراقبت‌های بعد از ایمپلنت دندان مانند موارد زیر توجه کنید:
⦁ تا چند روز بعد از ایمپلنت دندان، از مصرف غذاهای خیلی سرد یا گرم پرهیز کنید و سعی کنید غذاهای ملایم و نرم بخورید.
⦁ حداقل تا دو هفته از سیگار کشیدن و مصرف نوشیدنی‌های الکلی پرهیز کنید. زیرا باعث تداخل در روند بهبودی محل جراحی می‌شوند.
⦁ برای همیشه مصرف مواد غذایی سفت مانند ته‌دیگ، یخ و آب‌نبات را فراموش کنید. در غیر این صورت، ممکن است تاج یا روکش مصنوعی آسیب ببیند یا حتی بشکند.
⦁ برای درمان مشکل دندان قروچه با دندانپزشک خود صحبت کنید. ممکن است به محافظ دندان نیاز داشته باشید.
⦁ ایمپلنت دندان را مانند دندان‌های طبیعی تمیز نگهدارید. از مسواک‌های مخصوص که می‌توانند به تمیز کردن شکاف‌های بین دندان‌ها، لثه‌ها و پایه‌های فلزی ایمپلنت کمک کنند استفاده کنید. روزی دو بار مسواک بزنید و شب‌ها قبل از خواب از نخ دندان استفاده کنید.
⦁ هر شش ماه یکبار به دندانپزشک مراجعه کنید تا از سالم بودن اجزای ایمپلنت دندان مطمان شوید. از علائم تخریب ساختار ایمپلنت می‌توان به جابه‌جا شدن و حرکت ریشه دندان مصنوعی هنگام گاز گرفتن یا جویدن غذا، بوی بد دهان و التهاب، خونریزی، عفونت و تحلیل بافت لثه در محل کاشت دندان اشاره کرد.
چه عواملی باعث شکست ایمپلنت می‌شوند؟
به جز عدم توجه به سن مناسب برای انجام ایمپلنت و وضعیت نامناسب استخوان فک، لازم است بدانید که فاکتورهای دیگری نیز در شکست ایمپلنت موثر هستند. در ادامه به جزئیات هرکدام اشاره خواهیم کرد.
مراجعه به یک جراح دندانپزشک بی‌تجربه
یک جراح غیر حرفه‌ای با قرار دادن نامناسب اجزای ایمپلنت و آسیب به بافت لثه یا فک می‌تواند زمینه شکست ایمپلنت یا کاهش طول عمر آن را فراهم کند. در این شرایط، مجبور هستید با صرف هزینه مضاعف برای انجام جراحی مجدد اقدام کنید.
ضربه به استخوان فک
دندان قروچه کردن و تروما یا ضربه ناگهانی به فک می‌تواند باعث شکستگی یا لق شدن میله تیتانیومی ایمپلنت یا ترک خوردن روکش دندان مصنوعی شود. به همین دلیل است که توصیه می‌کنیم بعد از انجام ایمپلنت دندان، بیشتر مراقب وضعیت دندان‌های خود باشید و معاینه منظم دندانپزشکی را فراموش نکنید.
عدم مراقبت از ایمپلنت دندان
رسوب پلاک دندان با ایجاد بیماری لثه می‌تواند زمینه سست شدن ساختار ایمپلنت را فراهم کند. به همین دلیل، رعایت بهداشت دهان و دندان برای افزایش طول عمر ایمپلنت بسیار مهم است. علاوه بر این، پرهیز از مصرف غذاهای سفت و اسیدی می‌تواند مانع از تعویض زودرس روکش مصنوعی شود.
سیگار کشیدن
مطالعات نشان می‌دهند که احتمال شکست ایمپلنت دندان در افراد سیگاری بیشتر است. زیرا دود سیگار باعث کاهش خونرسانی به نواحی آسیب‌دیده بعد از جراحی ایمپلنت می‌شود. این مساله بر استئواینتگراسیون و روند بهبودی بعد از جراحی تاثیر می‌گذارد و می‌تواند باعث شکست ایمپلنت دندان شود. از طرفی، مصرف سیگار و مواد مخدر در افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های لثه موثر هستند.
از نظر محققان، احتمال شکست ایمپلنت در افراد غیرسیگاری حدود 5 درصد و برای افراد سیگاری تقریبا 11 درصد است.
ابتلا به برخی از بیماری‌ها
احتمال شکست ایمپلنت دندان و کاهش طول عمر آن در افراد مبتلا به بیماری‌های زیر بیشتر است:
⦁ پوکی استخوان، به دلیل تحلیل استخوان فک
⦁ دیابت، به دلیل ضعف در ترمیم بافت‌ها
⦁ اختلالات انعقادی، به دلیل ضعف در ترمیم زخم‌ها
⦁ اختلالات قلبی عروقی، به دلیل مشکلات خونرسانی
مصرف برخی از داروهای شیمیایی
دندانپزشکان معتقد هستند که مصرف مداوم داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی بدن، داروهای رقیق‌کننده خون، داروهای شیمی‌درمانی و انجام روش رادیوتراپی برای درمان سرطان می‌تواند زمینه شکست ایمپلنت دندان یا کاهش طول عمر آن را فراهم کند. زیرا باعث ترمیم ضعیف محل زخم بعد از جراحی ایمپلنت و تحلیل استخوان فک در برخی از افراد می‌شود.
سخن آخر
بنابراین برای افزایش موفقیت ایمپلنت دندان، در مرحله اول باید به سن مناسب برای انجام ایمپلنت توجه کرد و سپس فاکتورهایی مانند استحکام استخوان فک، میزان مهارت دندانپزشک و شرایط بالینی را مد نظر قرار داد.
از نظر دندانپزشکان، از سن 20 سالگی تا 90 سالگی می‌توان برای انجام ایمپلنت دندان اقدام کرد، مگر اینکه یک مشکل زمینه‌ای حاد وجود داشته باشد که مانع از بهبودی لثه و استخوان فک بعد از جراحی و ادغام ایمپلنت دندان با استخوان فک شود. مطمانا مشورت با دندانپزشک متخصص ایمپلنت می‌تواند اطلاعات دقیق‌تری در زمینه سن مناسب برای انجام ایمپلنت در اختیار شما بگذارد.
