چرا برای ایمپلنت نیاز به عکس CBCT دندان دارید؟
عکس CBCT دندان بهترین جایگزین برای سی‌تی‌اسکن از دندان‌های شما است. عکس سی بی سی تی دندان‌ها زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که قرار است برخی اقدامات دندانپزشکی، مانند ایمپلنت بر روی دندان‌های شما انجام شود. عکس‌برداری با روش CBCT فضای دهان، فک، لثه‌ها و دندان‌های شما را به‌صورت سه‌بعدی نشان می‌دهد. البته روش‌های دیگری هم برای عکس‌برداری از دندان‌ها وجود دارد، اما چرا پزشکان پیش از ایمپلنت، توصیه به گرفتن عکس CBCT می‌کنند؟
با ما در مرکز ایمپلنت دکتر مرتضی قادری همراه باشید تا به ویژگی‌ها و کاربردهای عکس سی بی سی تی در ایمپلنت دندان بپردازیم.
عکس CBCT دندان چیست؟
واژه CBCT کوتاه‌شده عبارت Cone Beam Computed Tomography است. عکس سی بی سی تی به‌نوعی عکس رادیولوژی اشاره دارد که با مدد از پرتوهای ایکس گرفته و به‌وسیله کامپیوتر پردازش می‌شود. در نتیجۀ این پردازش، پزشکان به تصویری سه‌بعدی و دقیق دسترسی پیدا می‌کنند که همۀ ریزه‌کاری‌های فضای بین دندان‌ها و همچنین لثه‌ها و فک شما را نشان می‌دهد.
عکس‌های CBCT دندان با عکس‌های دیگر رادیولوژی تفاوت زیادی دارند. این تصویرها علاوه بر نشان دادن بخش‌های سخت و استخوانی ساختار فک و دهان، بافت‌های نرم آن را هم به‌صورت دقیق نشان می‌دهند. عکس CBCT دندان اطلاعات دقیقی از فضای دهان شما در اختیار متخصص ایمپلنتتان قرار می‌دهد.
البته فقط کاشت دندان نیاز به این عکس‌ها ندارد. اگر کیست، غده یا توموری در بخش سروصورت و فک کسی باشد، تعیین موقعیت، اندازه و دیگر ویژگی‌های آن هم با عکس CBCT به‌صورت دقیق مشخص می‌شود. متخصصان ارتودنسی نیز برای بررسی دقیق‌تر ساختار فک و دندان‌های فرد نیاز به چنین تصویری دارند.
ویژگی‌های عکس CBCT دندان:
برخی از ویژگی‌های عکس سی بی سی تی دندان را بدانید:
- عکس‌های CBCT دندان پرتوهای تابانده شده به فک شما را به‌صورت مخروطی شکل می‌دهند. همین ویژگی باعث می‌شود تا عکسی با کمترین پرتوهای پراکنده تهیه شود. این فناوری تصویری با کیفیت بهتر ارائه می‌دهد. جمع شدن مخروطی پرتوها امکان تابش دز کمتر اشعه را به بدن بیمار فراهم می‌کند.
- تصویربرداری با پرتوهایی که به شکل مخروطی تابانده می‌شوند، اطلاعات بیشتری نسبت به تصویربرداری‌های معمولی از فک و دندان فرد ارائه می‌دهند. چنین تصویرهایی امکان برنامه‌ریزی دقیق‌تری برای ایمپلنت یا دیگر کارهای درمانی مانند ارتودنسی را در اختیار پزشکان قرار می‌دهند.
- از مهم‌ترین برتری‌های عکس CBCT دندان تصویربرداری هم‌زمان از استخوان‌ها، دندان‌ها و بافت‌های نرم فک و صورت شما است.
- با عکس‌های CBCT دندان تصویری از نماهای مختلف و زاویه‌های گوناگون فک و دندان‌های شما گرفته می‌شود. کارشناس این تصاویر نیز آنها را در کامپیوتر پردازش می‌کند تا تصویری دقیق‌تر و کامل‌تر به دست متخصص ایمپلنت شما برسد.
- عکس CBCT تصویری سه‌بعدی از فک و دندان‌های شما در اختیار ایمپلنتولوژیست قرار می‌دهد. اطلاعاتی که این عکس ارائه می‌دهد را نمی‌توان با عکس‌های OPG دندان به دست آورد.
- با مدد از عکس‌های CBCT پزشک متخصص شما می‌تواند تراکم استخوان فکتان را ارزیابی کند. در صورت برخوردار نبودن از تراکم کافی، پزشک تشخیص می‌دهد که شما نیاز به پودر استخوان یا پیوند استخوان دارید.
- عکس CBCT دندان تراکم استخوان بخش‌های گوناگون فک را نیز به پزشکان نشان می‌دهد. با مدد از این عکس، پزشک متخصص ایمپلنت بهترین جای استخوان را برای قرار دادن پایه ایمپلنت انتخاب می‌کند.
وجود عکس‌های CBCT احتمال آسیب زدن به عصب فک را به کمترین اندازه ممکن می‌رساند. در صورت برخورد پایه ایمپلنت با عصب فک، شما با دردهای شدید روبه‌رو خواهید شد. این مشکل می‌تواند کاشت دندان را با شکست روبه‌رو کند.
دلیل استفاده از عکس CBCT دندان برای ایمپلنت:
پیش از اشاره به دلیل بهره بردن از عکس سی بی سی تی دندان برای ایمپلنت، بهتر است ساختار یک دندان ایمپلنتی را بشناسید. هر دندان ایمپلنتی از سه بخش اصلی تشکیل شده است:
* پایه یا فیکسچر دندان:
پایه هر دندان ایمپلنتی از جنس تیتانیوم است. این پایه یا فیکسچر در استخوان فک شما کار گذاشته می‌شود. برای کاشتن پایه ایمپلنت در فک بالا یا پایین، ابتدا باید لثه شما برش بخورد. پس از آن، پزشک با مته‌های دندانپزشکی بر روی استخوان فک شما سوراخی ایجاد می‌کند و پایه ایمپلنت را در آن کار می‌گذارد. انتخاب بهترین جایگاه برای قرار دادن پایه دندان یکی از مهم‌ترین بخش‌های کاشت دندان است. قرارگیری پایه باید به شکلی باشد که هیچ برخوردی بین پایه و عصب‌های موجود در استخوان فک صورت نگیرد.
عکس CBCT دندان در اینجا به کمک جراح می‌آید. این اسکن با نشان دادن جایگاه عصب‌های موجود در فک شما جای مناسب قرار دادن پایه‌های دندان را به پزشک نشان می‌دهد. همچنین مقدار تراکم استخوان فک را در بخش‌های مختلف نمایان می‌کند تا متخصص ایمپلنت بتواند پرتراکم‌ترین نقطه استخوان را برای کاشتن پایه ایمپلنت انتخاب کند. پس از کاشتن فیکسچر در استخوان فک شما، قطعه‌ای پیچ‌مانند بر روی آن بسته و روی ایمپلنت پوشانده می‌شود.
* اباتمنت یا قطعه میانی دندان:
پس از جوش خوردن پایه دندان به استخوان فک، نوبت به وصل کردن قطعه میانی دندان به نام اباتمنت می‌رسد. تنها درصورتی‌که پایه دندان ایمپلنتی محکم شده باشد، می‌توان این قطعه را نصب کرد و فقط پایۀ جوش‌خورده می‌تواند این قطعه را نگه دارد.
* تاج یا روکش دندان:
روکش یا تاج دندان آخرین قطعۀ یک دندان ایمپلنتی است که روی پایه سوار می‌شود. با قرار دادن تاج دندان بر روی اباتمنت، شما دارای دندانی شبیه به دندان‌های طبیعی می‌شوید. این دندان، با توجه به برند و نوع ایمپلنت، و همچنین وضعیت سلامتی شما، می‌تواند پنج، ده، بیست سال یا تا پایان عمر همراه شما باشد. اما شرط نخستین و ضروری طول عمر این دندان محکم بودن پایه آن است. عکس CBCT دندان مقدمات این کار را برای پزشکان فراهم می‌کند.
آنچه در عکس CBCT دندان نمایش داده می‌شود:
عکس CBCT اطلاعات دقیق درباره بخش‌های مختلف فک و دندان‌های شما ارائه می‌دهد. از نمونۀ این اطلاعات باید به موارد گوناگونی اشاره کنیم:
- عکس سی بی سی تی ساختار کلی دهان، فک‌ها، لثه‌ها و دندان‌های شما را نشان می‌دهد.
- عکس‌های CBCT مسیر دقیق رد شدن عصب‌ها را نشان می‌دهد.
- تراکم کم یا زیاد توده‌های استخوانی فک با مدد از این عکس‌ها مشخص می‌شود.
- وضعیت سینوس‌ها و حفره‌های بینی به‌خوبی در عکس CBCT نمایان می‌شود.
- عکس‌های CBCT ساختار و چگونگی بافت‌های نرم دهان، لثه‌ها و دندان‌ها را هم نشان می‌دهد.
- ساختار استخوان‌های فک بالا و پایین به‌صورت واضح در عکس‌های CBCT نمایش داده می‌شوند.
- تصویر دندان‌های نهفته شما نیز در عکس CBCT دندان نشان داده می‌شوند.
- تصویربرداری CBCT بیشتر به‌عنوان کامل‌کننده عکس‌های معمولی و عکس OPG رادیولوژی به کار می‌روند. این عکس‌ها نباید برای هر کاربردی گرفته شوند.
کاربردهای عکس CBCT دندان:
برخی از کاربردهای عکس CBCT یا عکس‌های سه‌بعدی دقیق از فک، دهان و فضای سروصورت را بدانید:
- تهیه تصویری دقیق از ساختار استخوان‌های فک، دندان‌ها، دهان و بافت نرم و سخت آن برای انجام ایمپلنت دندان.
- ارزیابی فک‌ها و دندان‌ها برای کاشت دندان.
- ارزیابی ساختار فک و دندان‌ها برای انجام عمل ارتودنسی.
- مشخص کردن چگونگی و جایگاه دندان‌های نهفته برای جراحی و بیرون آوردن آنها.
- ارزیابی و بررسی سینوس‌های موجود در فک بالا برای درمان مشکلات مربوط به سینوس‌ها.
- تشخیص اختلال در مفصل گیجگاهی فک (TMJ).
- تشخیص، اندازه‌گیری و درمان کیست‌ها و تومورهای موجود در فضای فک و دهان.
- تشخیص ویژگی‌ها و ساختار فک و صورت برای برنامه‌ریزی جراحی‌های ترمیمی.
- مشخص کردن ساختار استخوان‌های فک و جهت قرارگیری دندان‌ها.
- مشخص کردن دلیل درد یا بیماری دندان‌ها و فک.
- مشخص کردن محل دقیق قرارگیری ایمپلنت‌ها.
- مشخص کردن وضعیت فک، گردن و کانال‌های عصبی دندان‌ها.
- نمایان کردن مشکلات دندانی، مانند دندان شکسته، دندان اضافه، مشکلات پری اپیکال و موارد دیگر.
- تشخیص نقطه ایجاد درد در فک و دندان‌ها.
روش گرفتن عکس CBCT دندان:
برای گرفتن عکس سی بی سی تی، ابتدا باید هر شیء فلزی را از سروگردن خود دور کنید؛ اشیایی مانند عینک، جواهرات، سنجاق سر و وسایل دیگری که باعث اختلال در تصویر می‌شوند. پس از آن، به‌صورت ایستاده یا خوابیده روبه‌روی دستگاه قرار می‌گیرید. کاربر رادیولوژی سر شما را با گیره نگهدارنده ثابت می‌کند تا در زمان گرفتن عکس تکان نخورید. پس از آن، کار عکس‌برداری از فک و دندان‌های شما آغاز می‌شود و تنها 15 تا 30 ثانیه به درازا می‌کشد.
در زمان عکس‌برداری، اسکنر عکس‌برداری CBCT دورتادور سر شما می‌چرخد و عکس‌های بسیاری از فک و دندان‌های شما می‌گیرد. در این گردش 360 درجه‌ای، حدود 200 عکس از دورتادور سر و فک شما گرفته می‌شود. این عکس‌ها از زاویه‌های مختلف و به‌صورت دوبعدی گرفته می‌شوند و سپس در کامپیوتر برای تهیه تصویری سه‌بعدی مورد پردازش قرار می‌گیرند.
ازآنجاکه متخصص ایمپلنت باتوجه‌به عکس CBCT دندان روند ایمپلنت دندان را برنامه‌ریزی می‌کند، ممکن است از شما خواسته شود تا در زمان عکس‌برداری چیزی را گاز بگیرید. بهتر است در روز عکس‌برداری لباس راحتی بپوشید که عوض کردن آن، در صورت نیاز، آسان باشد.
عوارض عکس‌برداری CBCT:
عکس‌برداری با دستگاه‌های اسکن سی بی سی تی مانند دستگاه‌های دیگر رادیولوژی از پرتوهای ایکس برای تصویربرداری استفاده می‌کنند. پژوهش‌ها نشان داده مقدار زیاد تابش این پرتوها به بدن انسان و دیگر موجودات زنده می‌تواند آسیب‌های گوناگونی برای آنها به همراه داشته باشد. اما متأسفانه بسیاری از اقدامات پزشکی و دندانپزشکی بدون کمک گرفتن از این تصویرها و اسکن‌ها ممکن نیست.
ایمپلنت نیز یکی از درمان‌هایی است که برای دقت و موفقیت بیشتر نیاز به عکس CBCT دندان دارد. با رعایت نکته‌های ایمنی در زمان عکس‌برداری، خطر این پرتوها به کمترین اندازه ممکن می‌رسد. یکی از این نکته‌ها پوشیدن لباس ایمنی است تا بخش‌های دیگر بدن شما در معرض تابش پرتوهای ایکس قرار نگیرد.
برای ایمنی بیشتر، نکته‌های مختلفی را در زمان عکس‌برداری یا پیش از آن رعایت کنید:
- اگر دارای مشکلی در زمینه تابش پرتوهای ایکس به بدنتان هستید، آن را با دندان‌پزشک خود در میان بگذارید.
- در صورت بارداری یا احتمال آن، پزشک خود و مرکز تصویربرداری را از این نکته آگاه کنید.
- تکرار عکس‌برداری به روش CBCT برای بدن شما خطرآفرین است.
تفاوت عکس CBCT و عکس OPG:
برای برخی افراد این پرسش پیش می‌آید که چه تفاوتی بین عکس CBCT دندان و عکس OPG وجود دارد که پزشکان توصیه به گرفتن عکس سی بی سی تی می‌کنند؟ در پاسخ این سؤال بهتر است چند نکته را بدانید:
- مقدار پرتوهای ایکس یا دز آن در عکس OPG کمتر است. این نکته باعث پایین آمدن دقت و وضوح عکس می‌شود.
- پایین‌تر بودن دز تابش پرتوهای ایکس در عکس OPG این روش عکس‌برداری را برای کودکان و افراد در خطر، ایمن‌تر ساخته است.
- عکس OPG دوبعدی است و همه زوایای داخل و پنهان دندان‌ها و فک‌ها را نشان نمی‌دهد. اما عکس CBCT سه‌بعدی است و همه بخش‌های نرم و سخت فک و دندان‌های شما را نمایان می‌سازد.
- عکس OPG نمایانگر ساختار استخوانی فک و دهان شما، مانند دندان‌ها و استخوان فک است. اما عکس CBCT دندان علاوه بر بخش‌های سخت و استخوانی فک و دندان‌ها، بافت‌های نرم آنها را هم به‌خوبی نمایان می‌کند.
تفاوت عکس CBCT با عکس CT یا سی‌تی‌اسکن معمولی:
بین عکس‌های CBCT با سی‌تی‌اسکن معمولی هم تفاوت‌های چشمگیری دیده می‌شود:
- تصویر نهایی سی‌تی‌اسکن معمولی تصویری دوبعدی است، درصورتی‌که تصویر CBCT سه‌بعدی است.
- نتیجه تصویربرداری سی‌تی‌اسکن معمولی بدون پردازش بر روی فیلم‌های رادیولوژی به نمایش درمی‌آید. اما عکس CBCT دندان نیاز به پردازش در کامپیوتر دارد تا ترکیب عکس‌های مختلف تبدیل به عکسی سه‌بعدی از فضای فک، دندان‌ها و بافت نرم دهان شما شود.
- زمان عکس‌برداری در روش CBCT کوتاه‌تر از سی‌تی‌اسکن معمولی است.
- تصویربرداری CBCT می‌تواند به‌صورت ایستاده یا خوابیده باشد. اما تصویربرداری با روش سی‌تی‌اسکن باید در حالت خوابیده باشد.
- دقت تصاویر CBCT بسیار بیشتر از دقت سی‌تی‌اسکن معمولی است.
- دستگاه‌های عکس‌برداری CBCT کوچک‌تر از دستگاه‌های سی‌تی‌اسکن معمولی هستند.
دلیل ضرورت عکس CBCT دندان برای ایمپلنت:
عکس‌برداری با روش CBCT اطلاعات دقیقی از فک و دندان‌های بیمار در اختیار پزشک قرار می‌دهد. در واقع، باید بگوییم این روش عکس‌برداری امکان موفقیت در کاشت دندان را یک گام جلوتر برده است. این نوع عکس‌برداری دقیق انتخاب اندازه مناسب پایه ایمپلنت را برای فک شما ممکن می‌سازد. همچنین کمک می‌کند تا پزشک پایه ایمپلنت را در مسیر عصب کار نگذارد. نشان دادن عمق مناسب برای کاشت فیکسچر دندان کاربرد دیگر این عکس‌ها است.
در یک‌کلام، باید بگوییم عکس CBCT دندان هرآنچه نیاز است تا متخصص ایمپلنت درباره فک و دندان‌های شما بداند را برای او آشکار می‌سازد. همه این نکته‌ها کمک می‌کنند تا روند کاشت دندان آسان‌تر و موفق‌تر باشد. همچنین از پیامدهای ایمپلنت کاسته شود و بتوانید بهبودی سریع‌تری را تجربه کنید.
هزینه عکس CBCT دندان:
همان‌طور که اشاره کردیم، عکس CBCT دندان‌ها نسبت به عکس‌های OPG از دقت بسیار بیشتری برخوردارند. گرفتن این عکس‌ها نیاز به دستگاه‌های پیشرفته‌تر و گران‌تری دارد. از طرف دیگر، عکس‌های گرفته‌شده باید در کامپیوتر مورد پردازش قرار بگیرند تا فضای سه‌بعدی فک و دندان‌های شما نمایان شوند. این کار هم نیاز به متخصص دارد. همه این ویژگی‌ها قیمت عکس CBCT دندان را نسبت به عکس‌های دیگر رادیولوژی افزایش می‌دهد.
البته عوامل گوناگونی هم در هزینه عکس CBCT تأثیرگذار است:
- کیفیت تجهیزات عکس‌برداری و عکس‌های برداشته‌شده از فک و دندان‌های شما از مهم‌ترین عوامل گران‌تر بودن هزینۀ این نوع عکس‌برداری است.
- شهر و منطقه کلینیک عکس‌برداری نیز می‌تواند در افزایش یا کاهش قیمت آن مؤثر باشد..
- جهت دریافت قیمت ایمپلنت کلیک کنید.
پرسش‌های متداول:
1- آیا پس از گرفتن عکس CBCT نیاز به استراحت دارم؟
خیر، این عکس نیز همانند روش‌های دیگر عکس‌برداری و اسکن با پرتوهای ایکس است و نیازی به استراحت ندارد.
2- آیا بیمه هزینه عکس CBCT دندان را می‌پردازد؟
خیر، بیمه‌های پایه هزینه این عکس را نمی‌پردازند. یعنی بیمه‌هایی مانند بیمۀ تأمین اجتماعی، سلامت یا خدمات درمانی هزینه این عکس‌ها را به عهده نمی‌گیرند. اما اگر دارای بیمه تکمیلی باشید، می‌توانید هزینه آن را از بیمه تکمیلی خود بگیرید.
3- آیا تابش پرتوهای عکس‌برداری CBCT می‌تواند باعث ایجاد سرطان شود؟
هر نوعی از تابش پرتوهای ایکس می‌تواند باعث بروز سرطان در انسان شود. البته احتمال سرطان در صورتی جدی می‌شود که شما بیش از اندازه در معرض تابش این پرتوها قرار بگیرید. یک بار در معرض عکس‌برداری CBCT بودن نمی‌تواند شما را دچار سرطان کند.
4- آیا گرفتن عکس CBCT برای زنان باردار خطرناک است؟
بله، احتمال دارد جنین شما با قرار گرفتن در معرض تابش پرتوهای ایکس آسیب ببیند. نقص‌های مادرزادی نتیجه آسیبی است که از پرتوهای ایکس متوجه جنین شما می‌شود.
5- مدت‌زمان عکس‌برداری CBCT چقدر است و چقدر تا زمان تحویل عکس طول می‌کشد؟
حدود پنج تا ده دقیقه زمان نیاز است تا عکس سی بی سی تی شما گرفته شود. زمان تحویل دادن عکس نیز باتوجه‌به مرکز عکس‌برداری از نیم ساعت پس از عکس‌برداری تا یک روز پس از آن تعیین می‌شود.
گفتار پایانی:
عکس CBCT دندان تصویری دقیق و سه‌بعدی از دهان، دندان‌ها و فک شما در اختیار پزشک می‌گذارد. پزشک متخصص ایمپلنت باتوجه‌به این عکس می‌تواند به بررسی دقیق استخوان‌های فک، دندان‌ها، ریشه دندان‌ها و بافت‌های نرم دهان و فک شما بپردازد. جای عصب‌ها نیز در این عکس مشخص می‌شود تا پزشک در روند ایمپلنت آسیبی به آنها وارد نکند. در واقع، اگر بخواهیم به مهم‌ترین دلیل استفاده از این تصویربرداری در کاشت دندان اشاره کنیم، باید از بالا بردن دقت عمل جراح و کاشت موفق‌تر دندان نام ببریم.
با وجود عکس CBCT احتمال خطا در کاشت دندان به کمترین اندازه ممکن می‌رسد. البته درصورتی‌که پزشک شما هم در این زمینه متخصص و دارای تجربه فراوان باشد. در صورت نیاز یا تمایل به کاشت دندان با ما در کلینیک دکتر مرتضی قادری تماس بگیرید.
