آشنایی با بیماری برفک دهان و راههای درمان آن
برفک دهان یا کاندیدیازیس دهانی یکی از بیماریهای شایع دهان و دندان است که توسط عوامل قارچی ایجاد میشود و علامت اصلی آن ایجاد برفکهای سفید داخل دهان است. این بیماری در همه گروههای سنی بروز میکند اما سیستم ایمنی ضعیف ریسک ابتلا را افزایش میدهد.
برای اینکه بتوانید علائم این بیماری را بشناسید و درمان مناسبی در پیش بگیرید، بهتر است این مطلب را تا آخر بخوانید.
برفک دهان چیست؟
برفک دهان یا کاندیدیازیس دهانی که در انگلیسی با نام oral thrush شناخته میشود یک نوع بیماری قارچی است که موجب ایجاد عفونت دهانی میشود. این بیماری در همه سنین بروز میکند اما بیشترین سن شیوع آن در نوزادی، کودکی و سنین سالمندی است و با برفکهای سفید روی زبان و قسمتهای داخل گونه بروز میکند.
بهتر است بدانید قارچ کاندیدیازیس به طور طبیعی در دهان همه افراد وجود دارد، اما وقتی مقدار آن بیشتر از حد طبیعی میشود، موجب بروز علائم و ایجاد بیماری میشود.
علائم برفک دهان چیست؟
اصلیترین علامت ایجاد برفک در دهان، ایجاد تودههای سفید رنگ داخل دهان و روی زبان است. اما این بیماری با علائم زیر هم همراه است:
- خونریزی خفیف هنگام خراشیدن برفکها
- درد و ناراحتی در محل برجستگیهای داخل دهان
- اشکال در بلعیدن غذا
- ایجاد طعم و مزه بد در دهان
- ایجاد زخم و خشکی گوشه دهان و لب
- گریه و بیقراری نوزادان
دلایل ایجاد برفک دهان چیست؟
اصلیترین عامل ایجاد کننده بیماری برفک دهان قارچ است. وقتی به هر دلیل بدن درگیر عفونت مخمری میشود، قارچ داخل دهان بیش از اندازه رشد میکند و سیستم ایمنی بدن را به هم میریزد و علائم بیماری آشکار میشود. اما این تنها دلیل ایجاد بیماری نیست. سایر عواملی که باعث میشود بدن مستعد ابتلا به عفونت کاندیدیازیس شود شامل موارد زیر است:
- استفاده از آنتیبیوتیک
آنتیبیوتیک جزو داروهایی است که میکروارگانیسمهای بدن را کاهش میدهد و باعث ایجاد آفت داخل دهان میشود. کسانی که به دلیل مصرف آنتیبیوتیک درگیر این بیماری میشوند، بعد از قطع مصرف دارو بهبود پیدا میکنند.
- شیمی درمانی و پرتو درمانی
بیماران سرطانی که به شیمی درمانی و پرتو درمانی نیاز دارند، به دلیل تغییر وضعیت سیستم ایمنی بدن در معرض ابتلا به عفونتهای مختلف نظیر کاندیدیازیس هستند.
- بیماریهای تضعیف کننده سیستم ایمنی بدن
بیماریهای نظیر HIV که سیستم ایمنی بدن را ضعیف میکنند موجب ایجاد عفونت میشوند.
- دیابت
یکی از عوامل خطر ایجاد عفونت دهانی کاندیدیازیس، دیابت است. زیرا این بیماری با افزایش میزان قند خون، سیستم دفاعی بدن را ضعیف میکند و موجب ایجاد عفونت و رشد بیشتر از حد قارچ میشود.
دلیل برفک دهان در نوزادان چیست؟
دلیل ایجاد بیماری کاندیدیازیس در نوزادان و کودکان و ایجاد برجستگیهای سفید روی زبان همان قارچ کاندیدا است؛ با اینحال برخی از عوامل باعث میشوند این عارضه در نوزادان شدیدتر شود. به طور مثال سیستم ایمنی نابالغ برخی از نوزادان باعث ایجاد مشکل میشود، همچنین مصرف طولانیمدت بطری یا پستانک، ضربه تا تحریک دهان و مصرف طولانیمدت آنتیبیوتیک عوامل مهم دیگری هستند که احتمال ابتلای نوزادان به عفونت کاندیدیازیس دهانی را تشدید میکنند.
راههای انتقال برفک دهان کدام است؟
وقتی از بیماری کاندیدیازیس صحبت میکنیم اغلب افراد میپرسند راههای انتقال این بیماری شامل چه مواردی است و چگونه میتوانند از سرایت این بیماری پیشگیری کنند. بهتر است بدانید عفونت کاندیدیازیس از فردی به فرد دیگر قابل انتقال نیست. البته در صورتی که بزاق فرد مبتلا حاوی قارچ کاندیدا باشد، بوسیدن و استفاده از لیوان و ظرف مشترک موجب انتقال آن به فرد دیگر میشود.
برفک دهان در دوران بارداری
کاندیدیازیس از عفونتهای قارچی شایع در دوران بارداری است که به دلیل تغییرات هورمونی ایجاد میشود. البته در مواردی که در اثر بارداری سیستم ایمنی خانم باردار ضعیف شده باشد یا میزان قند خون بالا رفته باشد هم احتمال ابتلا به بیماری کاندیدیازیس زیاد میشود. خانمهای بارداری که به این بیماری مبتلا شوند با علائمی نظیر لکههای سفید و کرمی داخل دهان یا گلو و روی زبان روبرو میشوند. احساس سوزش دهان و گلو و ناتوانی در بلع و ایجاد طعم فلز داخل دهان از علائم دیگر ابتلا به این بیماری در دوران بارداری است.
شیوه تشخیص برفک دهان چگونه است؟
برای تشخیص عفونت دهان میتوانید به متخصص گوش و حلق و بینی یا پزشک عمومی مراجعه کنید تا بعد از معاینه و مشاهده برجستگیهای سفید داخل دهان، اطلاعات دقیقی درباره بیماری و درمان آن در اختیار شما قرار دهد. در برخی از موارد پزشک برای تشخیص دقیق از برجستگیهای داخل دهان نمونهگیری میکند و قسمتی از آنها را بر میدارد. نمونهای که پزشک از برجستگیهای داخل دهان و روی زبان بر میدارد را به آزمایشگاه ارسال میکند تا با کشت یا اندوسکوپی بتواند بیماری به طور دقیق تشخیص دهد.
عوارض برفک دهان شامل چه مواردی است؟
عوارض بیماری کاندیدیازیس فقط در مواردی ایجاد میشود که فرد درمان مناسبی در پیش نگیرد. وقتی سیستم ایمنی فرد ضعیف است یا به بیماری خاصی مبتلا است، احتمال گسترش بیماری به ریه بیشتر است. یکی دیگر از عارضههای آزاردهنده که ممکن است در اثر ابتلا به بیماری کاندیدیازیس ایجاد شود، ورود عامل عفونی به جریان خون و درگیر کردن قلب، مغز و چشم است. وقتی بیماری در این وضعیت قرار میگیرد کاندیدیازیس سیستمیک نام دارد و مشکلات اساسی و جدی برای فرد ایجاد میکند.
بیشتر بدانید : بهترین مسواک ها را بشناسید
راههای پیشگیری از ابتلا به عفونت کاندیدیازیس
بهترین راههای جلوگیری از افزایش بیش از اندازه قارچ کاندیدیازیس در دهان شامل موارد زیر است:
- رعایت بهداشت دهان و دندان با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن روزانه
- معاینات دورهای توسط دندانپزشک
- خارج کردن دندان مصنوعی از دهان هنگام خواب
- استفاده از رژیم غذایی مناسب برای بالا بردن قدرت سیستم ایمنی بدن
- کنترل منظم سطح قند خون در افراد دیابتی
- درمان عفونتهای مخمری در نقاط مختلف بدن
- مصرف غذاهای پروبیوتیکی
با اینکه اقدامات فوق مانعی در برابر گسترش عامل بیماریزا است اما باید به این نکته دقت داشته باشید که وضعیت سیستم ایمنی بدن در پیشگیری از ابتلا به عفونت تاثیر زیادی دارد.
شیوه درمان برفک دهان چگونه است؟
از بین بردن عامل ایجاد بیماری و درمان عفونت کاندیدیازیس اهمیت بسیاری دارد و با استفاده از اقدامات زیر قابل انجام است:
1. درمان پزشکی
دارو درمانی یکی از بهترین شیوهها برای از بین بردن علائم و برجستگیهای داخل دهان و روی زبان است. بهترین داروها برای درمان این عارضه در کودکان و بزرگسالان شامل موارد زیر است:
- قرص یا کپسول فلوکنازول
- قرص یا قطره کلوتریمازول
- قرص یا قطره نیستاتین
- اینتراکونازول
- ژل برفک دهان داکتارین
- قطره ویوله دوژانسین
- قرص آمفوتریسین
- قرص مترونیدازول
مراجعه به متخصص لثه برای درمان برفک دهان
با توجه به علائم برفک دهان که شامل خونریزی لثه، قرمزی و تورم لثه، بوی بد دهان و احساس درد و تورم در منطقه دندانی میشود، توصیه میشود که به یک متخصص لثه مراجعه نمایید. متخصص لثه با انجام یک بررسی دقیق و ارزیابی وضعیت دندانها و لثهها، به شما راهکارهای درمانی مناسب ارائه خواهد داد. این درمانها ممکن است شامل تمیز کردن دندانها و لثهها، اجرای روشهای پیشگیری و درمانی برای کنترل عفونت و التهاب لثه، و همچنین آموزشهای بهداشت دهان و دندانپزشکی منظور شخصی شامل روشهای صحیح مسواک زدن و استفاده از نخ دندان میباشد. برخی از موارد نیازمند درمان بیشتر مانند جراحی لثه یا استفاده از داروهای تجویز شده نیز ممکن است به شما توصیه شود. از این رو، مراجعه به یک متخصص لثه برای تشخیص صحیح و درمان برفک دهان امری ضروری و حیاتی است تا از عوارض جدی در آینده جلوگیری شود.
2. درمان خانگی
درمان خانگی برجستگیهای برفک ساده و ارزان است و همه افراد به راحتی میتوانند این روشها را انجام دهند. البته بیماران در مواردی که بیماری خفیف است و پزشک منعی برای استفاده از این روشها ندارد، مجاز به انجام درمانهای خانگی هستند. بهترین شیوههای درمان خانگی شامل موارد زیر است:
- استفاده از ماست پروبیوتیک برای شستشوی دهان
- استفاده از محلول آبنمک برای شستشوی دهان
- استفاده از محلول آب و جوششیرین برای شستشوی دهان
- استفاده از محلول آب و آبلیمو برای شستشوی دهان
- استفاده از سرکه سیب رقیق شده با آب برای شستشوی دهان
طب سنتی
متخصصان طب سنتی به بیماران توصیه میکنند با استفاده از گیاهان دارویی به عنوان درمان مکمل، نشانهها و علائم بیماری کاندیدیازیس را کاهش دهند. بهترین روشها از نظر طب سنتی شامل موارد زیر است:
- قرقره کردن گلاب داخل دهان
- چرخاندن شیر خشت داخل دهان
- استفاده از عرق کاسنی
قرقره کردن آب و ترنجبین
چه کسانی در معرض ابتلا به عفونت کاندیدیازیس هستند؟
گروههای زیر بیشتر از افراد عادی در معرض خط ابتلا به عفونت کاندیدیازیس هستند:
- کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند
- کسانی که مبتلا به دیابت هستند
- کسانی که به کمخونی یا نقص سیستم ایمنی(HIV) مبتلا هستند
- بیماریهایی مانند شوگرن که باعث خشکی دهان میشود
- کسانی که به دلیل بیماریهای خاص کورتیکواستروئید یا آنتیبیوتیک مصرف میکنند
- افرادی که تحت شیمیدرمانی با اشعه درمانی هستند
- کسانی که سیگار و قلیان میکشند
- افرادی که از دندان مصنوعی استفاده میکنند
- کسانی که به تازگی عمل پیوند عضو انجام دادهاند
سوالات متداول
- آیا برفک دهان موجب تب میشود؟
تب جزو علائم اصلی عفونت قارچی کاندیدیازیس نیست؛ با اینحال در موارد شدید که عفونت به مری گسترش پیدا میکند، بلعیدن با مشکل مواجه میشود و دمای بدن بالاتر از حد نرمال میرود.
- آیا برفک دهان موجب بیاشتهایی میشود؟
یکی از اثرات کاندیدیازیس این است که حس چشایی را ضعیف میکند و با کاهش اشتها بر وزن هم تاثیر میگذارد.
- دلیل عدم بهبود برفک دهانی نوزادان چیست؟
نوزادانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، نمیتوانند با این بیماری مقابله کنند.
جمعبندی
برفک دهانی یک بیماری قارچی مسری است که از فردی به فرد دیگر منتقل میشود. درمان به موقع و مناسب این بیماری باعث میشود بتوانید از پیشرفت آن جلوگیری کنید. در این مطلب سعی کردیم راهنمای کاملی درباره بیماری کاندیدیازیس، راههای تشخیص و درمان آن در اختیار شما قرار دهیم. امیدواریم با ارائه این مطلب توانسته باشیم رضایت شما را جلب کنیم.
مرکز ایمپلنت دکتر قادری با استفاده از تجهیزات بهروز و پیشرفته دندانهای از دست رفته را با ایمپلنت جایگزین میکند تا بتواند رضایت بیماران را جلب نماید.