زبان زرد نشانه چیست
زبان زرد به پوششی ضخیم و زرد رنگ روی زبان اطلاق میشود. این حالت زمانی رخ میدهد که سلولهای مرده پوست، باکتریها یا ذرات رنگبر روی سطح زبان جمع شوند. در برخی موارد، این حالت ممکن است به دلیل یک مشکل زیرین باشد. عموماً زبان زرد با مراقبتهای ساده خانگی برطرف میشود. اما در موارد نادر، این وضعیت میتواند نشانهای از یک بیماری جدیتر باشد که نیاز به توجه پزشکی دارد، معمولاً زردی. علائم زبان زرد بسته به علت آن متفاوت است. در بیشتر موارد، مراقبتهای خانگی ساده، به ویژه بهداشت دهان و دندان خوب، باعث رفع زبان زرد در مدت چند روز تا چند هفته میشود. در ادامه با علائم زرد شدن زبان و راههای درمانی آن بیشتر آشنا خواهیم شد.
علت زرد شدن زبان چیست؟
برخی عادات خاص، شرایط پزشکی و داروها، احتمال بروز این عارضه را افزایش میدهند. از جمله علل بروز زبان زرد میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
محصولات بهداشت دهان حاوی مواد اکسیدکننده:
برخی از محصولات بهداشت دهان مانند دهانشویهها، محلولهای شستشوی دهان و خمیردندانها، حاوی مواد شیمیایی یا ذرات هستند که باعث خشکی دهان، تحریک سلولهای پوستی زبان یا تغییر رنگ آنها میشوند.
ترکیبات رایج که باعث تغییر رنگ زرد زبان میشوند عبارتند از: پراکسیدها، افسنطین، منتول، الکل، تیمول، اکالیپتوس.
بهداشت دهان نامناسب:
مسواک زدن دندانها و تمیز کردن زبان به کاهش باکتریهای سطح زبان کمک کرده و خطر ابتلا به زبان زرد را کاهش میدهد.
مصرف دخانیات:
محصولات دخانیات حاوی ترکیبات و سمومی هستند که میتوانند باعث تغییر رنگ سلولهای پوستی یا تحریک آنها شوند. همچنین، مصرف دخانیات میتواند باعث بزرگ شدن سلولها شده و احتمال تجمع ذرات و باکتریها را افزایش دهد.
تنفس دهانی یا خشکی دهان:
بزاق به طور طبیعی به پاکسازی باکتریها و ذرات اضافی از سطح زبان کمک میکند. کم آبی بدن باعث کاهش تولید بزاق میشود، بنابراین باکتریها و ذرات غذا در نزدیکی سلولها باقی میمانند و خطر رشد بیش از حد باکتریها را افزایش میدهند. تنفس دهانی، به ویژه در شب، خطر خشکی دهان را افزایش میدهد.
زبان مودار سیاه
زبان مودار سیاه یک بیماری نسبتا شایع و غیر سرطانی است که در آن باکتریها یا قارچها باعث ایجاد یک پوشش مو مانند، بزرگ شده و بلند بر روی سطح زبان میشوند. اگرچه زبان معمولاً به رنگ سیاه دیده میشود، اما ممکن است به رنگ زرد، آبی یا سبز نیز تغییر رنگ دهد.
مواد غذایی دارای رنگدانه:
بسیاری از مواد غذایی حاوی رنگدانهها یا مواد افزودنی رنگی هستند که میتوانند زبان را به رنگ زرد رنگآمیزی کنند یا به دلیل چسبندگی به سطح زبان چسبیده و آن را تغییر رنگ دهند. استفاده از لمینت سرامیکی علاوه بر زیبایی دندانها، به بهبود وضعیت دهان و جلوگیری از تجمع باکتریها کمک میکند. لمینتهای سرامیکی با سطح صاف و بدون خلل و فرج، مانع از تجمع ذرات غذا و بروز زردی زبان میشوند.
برخی داروها و مواد دارویی:
چندین دارو و ماده دارویی نیز حاوی ذرات رنگزا هستند، باعث تغییر رنگدانه میشوند یا سیستم ایمنی را تضعیف میکنند. برخی از مواد و داروهای رایج که ممکن است احتمال ابتلا به زبان زرد را افزایش دهند عبارتند از: دیابت و بسیاری از داروهای کنترل دیابت، داروهای رقیقکننده خون، آنتیبیوتیکها، لانزوپرازول (پریواسیید)، کلرهگزیدین (موجود در برخی دهانشویههای ضدعفونیکننده)، نمکهای آهن، مینوسیکلین، سوبسالسیلات بیسموت، داروهای سرطان و پرتودرمانی، داروهای ضد روانپریشی. برخی از مواد مخدر غیرقانونی مانند کوکائین نیز میتوانند باعث تغییر رنگ زبان شوند.
استفاده از ایمپلنتهای بیکیفیت:
یکی از شکایات رایج برخی افراد پس از استفاده از ایمپلنتهای فلزی، طعم فلز در دهان است. این طعم ناخوشایند میتواند باعث تغییر در عادتهای غذایی و حتی زرد شدن زبان شود. انتخاب ایمپلنت دندان باکیفیت، مانند ایمپلنت کرهای، میتواند این مشکلات را کاهش دهد. اگرچه قیمت ایمپلنت کرهای معمولاً کمی بالاتر از نمونههای دیگر است، اما دوام و کیفیت بالای آن از بروز مشکلات دهان و زبان جلوگیری میکند.
زبان جغرافیایی:
زبان جغرافیایی یک بیماری غیرسرطانی است که باعث ایجاد لکههای قرمز یا سفید روی سطح و کنارههای زبان میشود که اغلب توسط یک حاشیه زرد احاطه شدهاند. علت این بیماری مشخص نیست اما عمدتاً کودکان بین 4 تا 5 سالگی را تحت تأثیر قرار میدهد. لکهها معمولاً در مناطقی که سلولهای پوستی وجود ندارند ایجاد میشوند و گاهی دردناک هستند.
عوامل دارویی و بیماریهای زمینهای موثر بر زرد شدن زبان
مصرف برخی داروها و وجود برخی بیماریهای زمینهای میتواند باعث تغییر رنگ زبان به زرد شود. این عوامل با تأثیر بر فلور باکتریایی دهان، سیستم ایمنی و یا ایجاد تغییرات در پوشش زبان، باعث ایجاد این عارضه میشوند.
تداخلات دارویی:
بسیاری از داروها، به ویژه آنهایی که بر روی سیستم گوارشی یا ایمنی بدن تأثیر میگذارند، میتوانند باعث تغییر رنگ زبان شوند. داروهای رایجی که با زرد شدن زبان مرتبط هستند عبارتند از:
- داروهای ضد قارچ
- آنتیبیوتیکها
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)
- داروهای شیمی درمانی
- برخی داروهای قلبی
- داروهای ضد روانپریشی
بیماریهای زمینهای:
برخی بیماریها مانند دیابت، بیماریهای کبدی، بیماریهای خودایمنی و عفونتهای مزمن میتوانند باعث ایجاد شرایطی شوند که در آن زبان به رنگ زرد تغییر رنگ دهد.
دیابت:
نوسانات قند خون در افراد دیابتی میتواند بر فلور باکتریایی دهان تأثیر گذاشته و باعث رشد بیش از حد باکتریهای ایجادکننده تغییر رنگ شود.
بیماریهای کبدی:
مشکلات کبدی میتوانند باعث تجمع بیلیروبین در بدن شده و منجر به زرد شدن پوست و زبان شوند.
بیماریهای خودایمنی:
بیماریهایی مانند لوپوس و سندرم شوگرن میتوانند بر سیستم ایمنی بدن تأثیر گذاشته و باعث ایجاد تغییراتی در پوشش زبان شوند.
عفونتهای مزمن:
عفونتهای مزمن باکتریایی یا قارچی در دهان یا دستگاه گوارش میتوانند باعث ایجاد پوشش زرد روی زبان شوند.
مکانیسمهای ایجاد زردی زبان ناشی از داروها و بیماریها:
- تغییر در فلور باکتریایی دهان: برخی داروها میتوانند بر تعادل باکتریهای مفید و مضر در دهان تأثیر گذاشته و باعث رشد بیش از حد باکتریهایی شوند که رنگدانههای زرد تولید میکنند.
- تضعیف سیستم ایمنی: داروهای سرکوبکننده سیستم ایمنی و بیماریهای خودایمنی میتوانند توانایی بدن در مقابله با عفونتها را کاهش داده و باعث رشد بیش از حد میکروارگانیسمهای ایجادکننده تغییر رنگ شوند.
- تغییرات در پوشش زبان: برخی داروها و بیماریها میتوانند باعث ضخیم شدن یا تغییر در بافت پوشش زبان شوند و این امر باعث تجمع باکتریها و ذرات غذا و در نتیجه ایجاد رنگ زرد شود.
نشانههای زرد شدن زبان چیست؟
علائم رایج مرتبط با زبان زرد زبان عبارتند از:
- بوی بد دهان
- لکههای سفید اضافی، فیلم یا پوشش روی زبان یا غشاهای مخاطی
- طعم بد در دهان
- گلو درد
- احساس سوزش
- برجستگیهای کوچک و برآمده روی زبان
- بازگشت اسید یا اختلالات گوارشی
- خشکی دهان
- تب
- ظاهر شدن مو یا پشم روی زبان
- درد
بهداشت دهان و دندان یک عامل اساسی است. همان عادتها و درمانهایی که به درمان زبان زرد کمک میکنند، از بروز آن نیز جلوگیری میکنند. برای کسانی که نیاز فوری به جایگزینی دندانهای از دست رفته دارند، استفاده از ایمپلنت فوری میتواند گزینهای مناسب باشد. با این حال، توجه به بهداشت دهان پس از نصب ایمپلنت فوری، نقش مهمی در جلوگیری از مشکلاتی مانند زرد شدن زبان دارد.
مطالب مرتبط : برفک دهان و راهکارهای درمان آن
روشهای رایج برای درمان و پیشگیری از زبان زرد شامل موارد زیر هستند:
- افزایش دفعات و دقت مسواک زدن دندانها
- مسواک زدن یا شستن دهان با محلول ضد باکتری بعد از غذا. این محصولات را میتوان از فروشگاههای بهداشتی، داروخانهها و به صورت آنلاین خریداری کرد.
- مسواک زدن زبان به آرامی با مسواک نرم
- استفاده از محلول فلوراید. این محصولات نیز در فروشگاههای بهداشتی و داروخانهها موجود هستند.
- خطکشیدن زبان به آرامی هر روز
- شستشوی دهان با مخلوطی از یک قسمت پراکسید هیدروژن و پنج قسمت آب به مدت 60 ثانیه، سپس شستشوی دهان با آب چندین بار
- استفاده از جوش شیرین به طور مستقیم روی زبان به مدت 60 ثانیه و سپس شستشوی آن
- ترک سیگار یا استفاده از محصولات توتون و تنباکو
- درمان عفونتهای سینوسی
- درمان مشکلات فک
- تغییر وضعیت خوابیدن، بالشها یا تشک
- استفاده از مرطوبکننده برای کاهش احتمال خشکی دهان. این دستگاهها را میتوان از فروشگاههای بهداشتی، داروخانهها و به صورت آنلاین تهیه کرد.
- استفاده از اسپریهای ضد احتقان بینی
- کاهش مصرف شیرینیها و غذاهای چسبنده
- افزایش مصرف فیبر
- محدود کردن مصرف غذاهای غنی از نشاسته یا کربوهیدراتهای ساده
- اجتناب از نوشیدنیهای شیرین، الکل و کافئین
- هیدراته ماندن
- استفاده از دهانشویههای بدون الکل و اکسیدان
- رعایت رژیم غذایی سالم با مقدار مناسب فیبر
- اجتناب از نوشیدنیهای رنگی یا دارای رنگدانه
- اجتناب از نوشیدنیها و غذاهای داغ یا اسیدی
- درمان عفونتها به محض وقوع
- اجتناب از استفاده از داروهای تفریحی یا مواد مخدر
- استفاده نکردن از سوزنها یا ابزارهای غیر بهداشتی که در معرض خون قرار گرفتهاند
- مصرف پروبیوتیکهای دهانی، محصولات تخمیری یا ماست
برای مواردی که زبان زرد موجب درد، سوزش یا ناراحتی میشود، پزشک ممکن است برای درمان زرد شدن زبان دارو یا دهانشویههای تجویزی تجویز کند. پزشکان تنها داروهایی را برای علائم شدید یا زمانی که شرایط علت خاصی داشته باشد، مانند بیماری زبان جغرافیایی، تجویز میکنند.
داروهایی که میتوان برای درمان زرد شدن زبان استفاده کرد عبارتند از:
- استروئیدهای موضعی یا دهانشویهها
- دهانشویههای اسید سالیسیلیک
- آنتیهیستامینها
- داروهای ضد قارچ موضعی برای برفک
- داروهای بیحسی موضعی
- کرمهای موضعی با اوره 30 درصد
- آنتیبیوتیکها یا داروهای ضد ویروس برای درمان عفونتهای زمینهای
- داروهای مسکن
برخی افراد برای بهبود زیبایی و رفع زردی دندانها به لمینت روی میآورند. اگرچه هزینه لمینت دندان بسته به نوع و کیفیت آن متفاوت است، اما تأثیر مثبت آن بر بهداشت دهان و کاهش احتمال زرد شدن زبان بسیار چشمگیر است.
کلام پایانی
رد شدن زبان معمولاً مشکلی جدی نیست و با رعایت بهداشت دهان و دندان بهسادگی برطرف میشود. اما اگر این حالت همراه با علائم دیگر باشد، ممکن است نشاندهنده یک مشکل سلامتی باشد که نیاز به توجه بیشتری دارد. برای پیشگیری از سفید و زرد شدن زبان، باید عادتهایی مثل مسواک زدن زبان، استفاده از دهانشویههای مناسب، و مصرف آب کافی را در برنامه روزانه خود قرار دهید. اگر زردی زبان بهبود نیافت یا شدت پیدا کرد، بهتر است به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کنید تا علت دقیق آن بررسی شود.
| برای دیدن تکنولوژی های پیشرفته کلینیک دکتر قادری محتوای پیج اینستاگرام دکتر قادری را مشاهده و دنبال نمایید . |
