سرطان دهان چگونه است؟
سرطان دهان سرطانی است که در بافتهای دهان یا گلو ایجاد میشود. این سرطان بیشتر در سلولهای سنگفرشی موجود در دهان، زبان و لبها ایجاد میگردد. این نوع سرطان اغلب پس از گسترش به غدد لنفاوی گردن تشخیص داده میشود. تشخیص زودهنگام کلید طلایی درمان موفق این نوع سرطان است. در این مقاله از مرکز ایمپلنت دکتر قادری میخواهیم به بررسی سرطان دهان و علل و علائم آن بپردازیم. اگر شما هم میخواهید در مورد این بیماری، اطلاعات کاملی به دست آورید، در ادامه مقاله با ما همراه باشید.
انواع سرطان دهان
انواع سرطان مربوط به دهان شامل موارد زیر میشود:
- لب
- زبان
- پوشش داخلی گونه
- لثهها
- کف دهان
- کام سخت و نرم
دندانپزشک شما اغلب اولین شخصی است که میتواند متوجه علائم سرطان دهان میشود. انجام معاینات دندانپزشکی سالانه میتواند به دندانپزشک اطلاعاتی در مورد سلامت دهان و دندان شما ارائه دهد. برای انجام بررسیهای سالانه و اطمینان از سلامت دهان و دندان میتوانید به مرکز ایمپلنت دکتر قادری مراجعه کنید.
عوامل خطر برای ابتلا به سرطان دهان
یکی از بزرگترین عوامل خطر این نوع سرطان، مصرف دخانیات است.
افرادی که مقادیر زیادی الکل و تنباکو مصرف میکنند، در معرض خطر بیشتری هستند، به خصوص زمانی که هر دو محصول به طور منظم و بیش از حد استفاده شوند.
سایر عوامل خطر ابتلا به این نوع سرطان عبارتاند از:
- عفونت ویروس پاپیلومای انسانی (HPV).
- قرار گرفتن در معرض آفتاب.
- سابقه خانوادگی سرطان در دهان یا سایر انواع سرطان.
- داشتن سیستم ایمنی ضعیف.
- تغذیه نامناسب.
- ابتلا به سندرمهای ژنتیکی.
ناگفته نماند که احتمال ابتلای مردان به این سرطان دو برابر بیشتر از زنان است.
علائم سرطان دهان چیست؟
از جمله علائم سرطان دهان عبارتاند از:
- زخمی روی لب یا دهان که خوب نمیشود.
- یک توده در هر نقطه از دهان.
- خونریزی دهان.
- لقشدن دندانها.
- درد یا مشکل در بلع.
- مشکل در استفاده از دندان مصنوعی.
- یک توده در گردن.
- درد در ناحیه گوش که از بین نمیرود.
- کاهش وزن چشمگیر.
- بیحسی لب پایین، صورت، گردن یا چانه.
- لکههای سفید یا قرمز در داخل یا روی دهان یا لبها.
- گلو درد.
- درد یا سفتی فک.
- درد زبان.
برخی از این علائم، مانند گلودرد یا گوش درد، ممکن است نشاندهنده شرایط دیگری باشد. با این حال، اگر متوجه هریک از این علائم شدید، به خصوص اگر از بین نرفتند یا هر بار شدیدتر شدند، در اسرع وقت به دندانپزشک مراجعه کنید.
سرطان در ناحیه دهان چگونه تشخیص داده میشود؟
ابتدا پزشک یا دندانپزشک متخصص لثه شما یک معاینه فیزیکی انجام میدهد. این معاینه شامل بررسی دقیق سقف و کف دهان، پشت گلو، زبان و گونهها و غدد لنفاوی گردن میشود. اگر پزشک نتواند علت بروز علائم را تعیین کند، ممکن است شما را به متخصص گوش، حلق و بینی (ENT) ارجاع دهد.
اگر پزشک شما متوجه هرگونه تومور یا ضایعات مشکوک در دهان شود، بیوپسی لثه یا بیوپسی بافت (بافتبرداری) را انجام میدهد. بیوپسی لثه یک آزمایش بدون درد است که از سلولهای تومور نمونهبرداری میکند. بیوپسی بافت شامل برداشتن یک تکه از بافت تومور است تا بتوان آن را زیر میکروسکوپ از نظر سلولهای سرطانی بررسی کرد.
علاوه بر این، پزشک ممکن است یک یا چند آزمایش زیر را انجام دهد:
- آزمایش اشعه ایکس برای مشاهده اینکه آیا سلولهای سرطانی به فک، قفسه سینه یا ریهها گسترش یافتهاند یا خیر.
- سی تی اسکن برای مشاهده هرگونه تومور در دهان، گلو، گردن، ریهها یا هر جای دیگر بدن.
- یک اسکن PET برای تعیین اینکه آیا سرطان به غدد لنفاوی یا سایر اندامها گسترش یافته است یا خیر.
- اسکن MRI برای نشاندادن تصویر دقیقتری از سر و گردن و تعیین میزان یا مرحله سرطان.
- آندوسکوپی برای بررسی مجاری بینی، سینوسها، گلو داخلی و نای.
مراحل سرطان در ناحیه دهان چیست؟
سرطان دهان چهار مرحله دارد:
مرحله ۱: تومور ۲ سانتیمتر یا کوچکتر بوده و سرطان به غدد لنفاوی گسترش نیافته است.
مرحله ۲: تومور بین ۲ الی ۴ سانتیمتر است و سلولهای سرطانی به غدد لنفاوی گسترش نیافتهاند.
مرحله ۳: تومور بزرگتر از ۴ سانتیمتر است و سلولهای سرطانی به غدد لنفاوی گسترش نیافتهاند یا به یک غدد لنفاوی گسترش یافتهاند؛ اما سرطان به سایر قسمتهای بدن گسترش نیافته است.
مرحله ۴: تومورها ممکن است به هر اندازهای باشند و سلولهای سرطانی به بافتهای مجاور، غدد لنفاوی یا سایر قسمتهای بدن گسترش یافتهاند.
سرطان دهان چگونه درمان میشود؟
درمان این نوع سرطان بسته به نوع، محل و مرحله سرطان در هنگام تشخیص متفاوت خواهد بود:
عمل جراحی
درمان در مراحل اولیه معمولاً شامل جراحی برای برداشتن تومور و غدد لنفاوی سرطانی است. علاوه بر این، سایر بافتهای اطراف دهان و گردن نیز ممکن است خارج شوند.
پرتو درمانی
پرتودرمانی گزینه دیگری برای درمان سرطان در ناحیه دهان است. در این نوع درمان، پزشک یک یا دو بار در روز، پنج روز در هفته، به مدت دو تا هشت هفته، پرتودرمانی را انجام میدهد. درمان در مراحل پیشرفته بیماری معمولاً شامل ترکیبی از شیمی درمانی و پرتودرمانی خواهد بود.
شیمی درمانی
شیمی درمانی نوعی درمان با داروهایی است که سلولهای سرطانی را از بین میبرند. دارو بهصورت خوراکی یا از طریق خط وریدی (IV) به بیمار داده میشود. اکثر بیماران بهصورت سرپایی شیمی درمانی میشوند؛ اگرچه برخی نیاز به بستریشدن در بیمارستان دارند.
درمان هدفمند
درمان هدفمند یکی دیگر از انواع روشهای درمان سرطان دهان است. این نوع درمان میتواند در مراحل اولیه و پیشرفته سرطان مؤثر باشد. داروهای درمان هدفمند به پروتئینهای خاصی روی سلولهای سرطانی متصل میشوند و در رشد آنها اختلال ایجاد میکنند.
سالم نگهداشتن دهان
در نهایت، حفظ سلامت دهان در طول درمان سرطان بخش مهمی از درمان است. حواستان باشد که دهان خود را مرطوب نگه داشته و دندانها و لثههای خود را تمیز نگه دارید.
بهبودی پس از درمان سرطان دهان
بهبودی پس از هر نوع درمان متفاوت خواهد بود. علائم پس از جراحی میتواند شامل درد و تورم باشد؛ اما برداشتن تومورهای کوچک معمولاً هیچ عارضه طولانیمدتی ندارد.
برداشتن تومورهای بزرگتر احتمالاً بر توانایی جویدن، بلع یا صحبتکردن تأثیر میگذارد. همچنین ممکن است برای بازسازی استخوانها و بافتهایی که در طول جراحی برداشته شدهاند، به جراحی ترمیمی نیاز باشد.
پرتو درمانی میتواند تأثیر منفی بر بدن داشته باشد. برخی از عوارض جانبی پرتو درمانی عبارتاند از:
- درد در گلو یا دهان
- خشکی دهان و از دستدادن عملکرد غدد بزاقی
- پوسیدگی دندان
- تهوع و استفراغ
- زخم لثه یا خونریزی
- عفونتهای پوست و دهان
- سفتی و درد فک
- مشکلات استفاده از دندان مصنوعی
- خستگی
- تغییر در توانایی چشایی و بویایی
- تغییرات در پوست، از جمله خشکی و سوزش
- کاهش وزن
داروهای شیمی درمانی میتوانند برای سلولهای غیرسرطانی در حال رشد سمی باشند. این امر میتواند عوارض جانبی زیر را در پی داشته باشد:
- ریزش مو
- درد در دهان و لثه
- خونریزی در دهان
- کمخونی شدید
- ضعف
- کم اشتهایی
- حالت تهوع
- استفراغ
- اسهال
- زخمهای دهان و لب
- بیحسی در دستها و پاها
عوارض جانبی درمانهای هدفمند معمولاً بسیار جزئی است. عوارض جانبی این درمان میتواند شامل موارد زیر باشد:
- تب
- سردرد
- استفراغ
- اسهال
- یک واکنش آلرژیک
- بثورات پوستی
اگرچه این درمانها عوارض جانبی دارند؛ اما اغلب برای غلبه بر سرطان دهان ضروری هستند. در صورت مراجعه به پزشک، او در مورد عوارض جانبی صحبت خواهد کرد و به شما کمک میکند تا مزایا و معایب گزینههای درمانی را بسنجید.
بازسازی و توانبخشی پس از درمان سرطان دهان
افرادی که سرطان پیشرفته دهان در آنها تشخیص داده میشود، احتمالاً به جراحی ترمیمی و توانبخشی برای کمک به غذا خوردن و صحبتکردن در طول بهبودی نیاز دارند.
بازسازی میتواند شامل ایمپلنت یا پیوند دندان برای ترمیم استخوانها و بافتهای از دسترفته در دهان یا صورت باشد. همچنین از کام مصنوعی برای جایگزینی هرگونه بافت یا دندان از دسترفته استفاده میشود. شما میتوانید برای انجام ایمپلنت دندان به مرکز ایمپلنت دکتر قادری مراجعه کرده و پس از دریافت مشاوره تخصصی، مرحله بازسازی را آغاز کنید.
توانبخشی برای موارد سرطان پیشرفته نیز ضروری است. گفتار درمانی میتواند از زمان پایان عمل جراحی تا دستیابی به حداکثر سطح بهبودی ارائه شود.
سخن پایانی
نحوه درمان انواع سرطان دهان به نوع و مرحله خاص سرطان در هنگام تشخیص بستگی دارد. همچنین به سلامت عمومی، سن و تحمل و پاسخ بیمار به درمان وابسته است. تشخیص زودهنگام بیماری بسیار مهم است، زیرا درمان سرطان مرحله ۱ و مرحله ۲ ممکن است راحتتر باشد و شانس بیشتری برای درمان موفقیتآمیز وجود دارد.
پس از درمان، پزشک از بیمار میخواهد که معاینات مکرر را انجام دهد تا از بهبودی فرد اطمینان حاصل گردد. معاینات بیمار معمولاً شامل معاینه فیزیکی، آزمایش خون، اشعه ایکس و سی تی اسکن میشود. ناگفته نماند که بیمار باید در صورت مشاهده موارد غیرعادی حتماً با دندانپزشک یا انکولوژیست خود پیگیری کند.