حساسیت دندان به سرما و گرما
اگر اخیرا هنگام نوشیدن یک فنجان چای داغ یا نوشیدن یک اسموتی سرد، دندان درد را تجربه کرده‌اید. ممکن است ناشی از افزایش حساسیت دندان‌های شما به سرما و گرما باشد. هنگامی که مینای سخت دندان آسیب می‌بیند یا لثه‌ها شروع به عقب نشینی می‌کنند، لوله‌های میکروسکوپی کوچکی که زیر مینا قرار دارند و حاوی اعصاب هستند، در معرض دید قرار می‌گیرند. این وضعیت باعث افزایش حساسیت دندانها و بروز درد کوتاه و شدیدی می‌شود.
اگرچه برخی از درمان‌های خانگی ممکن است ناراحتی ناشی از حساسیت دندان به سرما و گرما را کاهش دهند، اما کشف علت زمینه‌ای می‌تواند به درمان قطعی کمک کند و امیدواریم از عود این مشکل نیز جلوگیری کند. پس اگر دچار حساسیت دندانی مکرر یا حساسیت شدیدی هستید که در توانایی شما برای خوردن و آشامیدن به طور معمول اختلال ایجاد می‌کند، باید با یک دندانپزشک قرار ملاقات بگذارید. در ادامه به طور کامل به این مسئله خواهیم پرداخت.
چرا دندانها به گرما و سرما حساس می‌شوند؟
حساسیت دندان ممکن است به صورت یک ناراحتی جزئی یا به عنوان یک نشانه دردناک از یک موضوع جدی‌تر رخ دهد. معمولا به شکل یک درد شدید و ناگهانی، از دندانها به لثه‌ها و سپس در سر احساس می‌شود. به همین دلیل است که هنگام خوردن غذاهای خیلی سرد، برخی از افراد می‌گویند که انگار مغزشان یخ زده است.
اصولا حساسیت دندان ناشی از گرما یا سرما زمانی رخ می‌دهد که مینای دندان به عنوان لایه محافظ بیرونی، فرسوده یا تخریب شده باشد. مینای دندان قسمت‌های بالای لثه یعنی تاج دندان را می‌پوشاند. فرسودگی یا تحلیل این لایه محافظ، باعث نمایان شدن عاج حساس دندان می‌شود. عاج دندان لایه زیر مینای دندان است که در مواجهه با گرما و سرما، اعصاب آن تحریک و باعث بروز درد می‌شوند.
زیرا عاج دارای کانال‌های ریزی به نام توبول است که عصب‌های زیادی در آنها قرار دارند. این کانال‌ها حاوی آب نیز هستند. گمان می‌رود که حرکت آب در داخل آنها باعث ایجاد درد می‌شود. همچنین گرما و سرما باعث انبساط آب و احساس درد در عصب می‌شوند.
بهتر است بدانید که علاوه بر سرما و گرما، دندانها می‌توانند به لمس کردن مثلا در حین مسواک زدن، چیزهای شیرین، چیزهای شور و حتی به هوا نیز حساس شوند. چراکه اگر اعصاب دندان به هر دلیلی در معرض دید قرار بگیرند، عوامل زیادی می‌تواند باعث افزایش حساسیت آنها و بروز درد شوند. از علل شایع تخریب مینا و در نتیجه در معرض قرار گرفتن اعصاب دندان، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش سن
- پوسیدگی دندان
- عفونت دندان
- آسیب به دندان مانند ترک خوردگی یا شکستگی دندان در اثر ضربه
- دندان قروچه
- استفاده مداوم از خمیر دندان‌های سفیدکننده و دهان شویه‌های مبتنی بر الکل
- انجام برخی از انواع روشهای دندانپزشکی، مانند کامپوزیت، لمینت و پر کردن دندان
- مصرف بیش از حد غذاهای اسیدی (زیرا اسید باعث آسیب به مینای دندان و ایجاد حرفه روی آن می‌شود)
- خوردن مداوم مواد غذایی شیرین و حاوی قند و کربوهیدرات (زیرا باکتری‌های دهان از این مواد غذایی تغذیه کرده و اسید تولید می‌کنند)
- ابتلا به بیماری رفلاکس اسید معده به مری (زیرا دندانها را در معرض اسید معده قرار می‌دهد)
- بهداشت ضعیف دهان و دندان و بی‌توجهی به مسواک زدن و نخ دندان کشیدن منظم
- مسواک زدن با شدت زیاد
- سیگار کشیدن و استفاده از محصولات حاوی تنباکو
گاهی نیز مینای دندان مشکلی ندارد. اما در اثر تحلیل رفتن و عقب نشینی لثه‌ها، لایه پوشاننده ریشه دندان در معرض دید قرار می‌گیرد و در برابر سرما و گرما مواد غذایی یا هوا واکنش نشان می‌دهد. عقب نشینی لثه معمولا یک عارضه جانبی بیماری یا التهاب لثه است.
چه چیزی باعث می‌شود که با وجود روکش مصنوعی، دندان همچنان به گرما و سرما حساس باشد؟
معمولا دندانپزشک از روکش مصنوعی یا کامپوزیت دندان برای ترمیم دندان‌های ترک خورده و فرسوده استفاده می‌کند تا از بروز از آسیب بیشتر جلوگیری کند. چراکه چنین آسیب‌هایی می‌توانند منجر به حساسیت دندان به گرما یا سرما شوند.
با این حال، اگر روکش به خوبی قالب گیری یا ساخته نشده باشد و بعد از نصب شل شده و از جای خود جابه‌جا شود. یا در اثر ضربه ترک خورده یا شکسته شود، همچنان احتمال افزایش حساسیت دندان وجود دارد. در این شرایط، لازم است دوباره به دندانپزشک خود مراجعه کنید تا روکش ترمیم شود.
چرا دندان بعد از پر کردن، همچنان به گرما و سرما حساس است؟
اگرچه پر کردن دندان یک روش عالی برای رفع حساسیت و درد دندان است، اما گاهی ممکن است به دلایل زیر موثر واقع نشود:
- پر کردن بیش از حد و عمیق دندان با مواد پرکننده
- قبل از پر کردن، نواحی پوسیده دندان به خوبی توسط دندانپزشک برداشته نشوند.
- به دلیل دندان قروچه، سایش یا فرورفتگی لثه، پرکردگی دندان شل شده و از حفره دندان خارج شود.
در این شرایط، اگر حساسیت دندان از بین نرود یا بدتر شود، ممکن است نیاز به عصب کشی یا درمان ریشه باشد.
چرا دندان تراشیده شده، به گرما و سرما حساس است؟
اگرچه دندانها ساختار قوی دارند، اما با افزایش سن احتمال سایش و شکستن آنها وجود دارد. معمولا اگر فرسودگی دندان جزئی باشد هیچ ناراحتی ایجاد نمی‌کند، اما اگر دچار شکستگی شود می‌تواند منجر به بروز درد شود.
هنگامی که یک دندان برای نصب روکش، کامپوزیت و لمینت یا حتی برای عصب کشی و پر کردن، تراشه می‌شود، مینای دندان ممکن است ترک بخورد و عاج زیرین آن آشکار شود. در این شرایط، افزایش حساسیت دندان به سرما و گرما غیر طبیعی نیست. به همین دلیل، توصیه می‌کنیم در انتخاب دندانپزشک خود دقت کنید. مطمئنا اگر دندانپزشک شما ماهر و دلسوز باشد، با مهارت ویژه‌ای برای تراشیدن دندان‌های شما اقدام می‌کند.
راهکارهای خانگی برای بهبود حساسیت دندان به سرما و گرما
اگرچه درمان‌های خانگی می‌توانند به کاهش برخی از ناراحتی‌های ناشی از حساسیت دندان کمک کنند. اما برای بهبود همیشگی حساسیت دندان، باید به دندانپزشک مراجعه کنید. زیرا دندانپزشک می‌تواند به تعیین یک برنامه درمانی برای رسیدگی به مشکلات اساسی دندان که باعث افزایش حساسیت آن می‌شوند کمک کند. تا به امروز چندین درمان خانگی برای تسکین دندان‌های حساس شده شناخته شده‌اند که عبارتند از:
- شستشو دهان با آب نمک، آب و عسل یا پراکسید هیدروژن رقیق شده در آب گرم
- مالیدن زردچوبه یا عصاره وانیل روی دندانها
- آبکشی روزانه دهان با عصاره چای سبز
- استفاده روزانه از دهانشویه حاوی فلوراید و فاقد الکل
مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند استامینوفن، ایبوپروفن و ناپروکسن نیز می‌تواند درد ناشی از حساسیت دندان را تسکین دهند. البته بهتر است برای پیشگیری از مشکلات گوارشی، از خوردن مداوم آنها خودداری کنید. علاوه بر موارد ذکر شده، لازم است تغییراتی در رژیم غذایی و سبک زندگی خود نیز ایجاد کنید. به عنوان مثال:
- نوع مسواک خود را تغییر دهید و یک مسواک با موهای نرم که مخصوص دندان‌های حساس است تهیه کنید. در هنگام مسواک زدن نیز، به آرامی با حرکات دایره‌ای حدود 2 دقیقه تمام سطح دندان‌های خود را در داخل و خارج مسواک بزنید.
- از خمیر دندان‌هایی که برای کاهش ناراحتی دندان‌های حساس فرموله شده‌اند، استفاده کنید. اغلب آنها حاوی نیترات پتاسیم هستند. زیرا این ماده به دپولاریزاسیون انتهای عصبی دندانها کمک می‌کند و باعث می‌شود که حساسیت کمتر شود. همچنین به تقویت مینای دندان کمک می‌کند.
- با توجه به اینکه غذاها و نوشیدنی‌های اسیدی مینای دندان را از بین می‌برند و می‌توانند باعث ایجاد حساسیت شوند، خوردن نوشابه، مرکبات، ترشیجات، کران بری، گوجه فرنگی، سس کچاپ، سس تند و قهوه را محدود کنید.
چه زمانی به دندانپزشک مراجعه کنیم؟
از آنجایی که حساسیت دندان به گرما و سرما، در اغلب موارد نشانه بروز یک مشکل سلامتی گسترده‌تر مانند پوسیدگی و عفونت دندان، شل شدن محل پرکردگی دندان، بیماری لثه و در معرض قرار اعصاب دندان است. لازم است حتما در این مورد با دندانپزشک مشورت کنید. به خصوص اگر اخیرا حساسیت دندان شما پس از مواجهه با گرما یا سرما، بیش از 30 ثانیه ادامه پیدا می‌کند و خیلی سریع از بین نمی‌رود.
دندانپزشک شما ممکن است در این شرایط، برای پر کردن مجدد حفره دندان یا روکش دندان اقدام کند. همچنین می‌تواند از رزین کامپوزیت برای تعمیر دندان‌های ترک خورده یا شکسته در اثر یک ضربه استفاده کند. در برخی موارد، حساسیت می‌تواند نتیجه عفونت عمیق دندان باشد. معمولا دندانپزشک برای بهبود این مشکل، عصب کشی یا همان درمان ریشه (روت کانال) را توصیه می‌کند. در عصب کشی به روش مدرن، به سادگی عفونت از داخل دندان و کانال‌های ریشه پاک می‌شود و سپس دندان با ماده‌ای به نام گوتاپرکا پر می‌شود.
سخن آخر
بنابراین، اگرچه مراقبت از دندانها از طریق رعایت یک روال منظم بهداشت دهان و دندان می‌تواند به از بین بردن حساسیت ناشی از پوسیدگی و بیماری لثه کمک کند. اما حتی با مراقبت کامل، گاهی حساسیت دندان می‌تواند نتیجه ترک خوردگی، سایش یا شکستگی دندان باشد.
پس بهتر است با مراجعه به دندانپزشک و ذکر علائم خود، ابتدا وضعیت خود را مشخص و سپس یک راه حل اساسی برای بهبود آن پیدا کنید. مطمئنا دندانپزشک می‌تواند علت اصلی حساسیت دندان شما را شناسایی و یک برنامه درمانی ایجاد کند که ناراحتی شما را کاهش دهد.
همچنین می توانید شیوه ها و روشهای مختلف مراقبت از دندان را در محتوای پیج اینستاگرام دکتر قادری مشاهده نمایید .
